канцэнтра́цыя, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. канцэнтраваць, дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. канцэнтравацца. Канцэнтрацыя вытворчасці. Канцэнтрацыя рабочай сілы. Канцэнтрацыя раствору солямі.

2. Колькасць растворанага рэчыва, якая змяшчаецца ў пэўнай колькасці раствору. Раствор высокай канцэнтрацыі.

[Лац. concentratio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчо́лачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае ў сваім саставе шчолач. Шчолачны раствор. Шчолачныя злучэнні. Шчолачная рэакцыя.

2. Спец. Які ўтварае шчолач. Шчолачныя металы. Шчолачныя горныя пароды.

3. Спец. Які дзейнічае з дапамогай шчолачы. Шчолачны акумулятар. Шчолачная ачыстка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гіпертані́чны

(ад гіпертанія)

1) які мае павышаны ціск;

г. раствор — раствор, асматычны ціск якога вышэйшы, чым у клетках жывёльных і раслінных арганізмаў (параўн. гіпатанічны);

2) які мае адносіны да гіпертаніі 2 (г-ая хвароба).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кало́ідны

(ад калоід)

які мае адносіны да калоіду, з уласцівасцямі калоіду (напр. к. раствор).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

нашаты́р

(рус. нашатырь, ад ар. nušadir)

водны раствор аміяку з вострым пахам, нашатырны спірт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дамяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Скончыць мяшаць ​1 (у 1, 2 знач.). Дамяшаць раствор.

2. чаго. Дабавіць, далучыць да чаго‑н., змешваючы. Дамяшаць пяску ў гліну.

3. Разм. Скончыць мяшаць ​1 (у 4 знач.). Дамяшаць загон.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пратра́ва ж тэх

1. (дзеянне з дапамогай кіслаты) Béizen n -s; Ätzen n, -s (у гравёрнай справе);

2. (раствор) Béize f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

канцэнтрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак.

1. каго-што. Збіраць, групаваць у адным месцы.

К. вытворчасць.

К. войскі.

2. перан. Звяртаць, накіроўваць на што-н.

К. думкі.

К. увагу.

3. што. Згушчаць, насычаць (спец.).

К. раствор.

4. што. Тое, што і абагачаць (у 2 знач.; спец.).

К. руду.

|| зак. сканцэнтрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны (да 1 знач.).

|| наз. канцэнтра́цыя, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кало́ід, -у, М -дзе, м. (спец.).

Некрышталізаванае клеепадобнае рэчыва (бялок, крухмал і інш.), прамежкавае паміж растворам і эмульсіяй.

|| прым. кало́ідны, -ая, -ае і калаіда́льны, -ая, -ае.

К. раствор.

○

Калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.

Калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, у якім разглядаюцца працэсы ўтварэння і разбурэння дысперсных сістэм.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чарні́ла, -а, н.

Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.

Пісаць чарнілам.

Чорнае ч.

○

Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.

|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.

Ч. прыбор.

Чарнільная пляма.

○

Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.

◊

Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)