Му́са́ка ’сукравіца’, ’гной раны’, ’юшка (з носа)’ (Нас., Касп.). Відаць, балтызм. Параўн. літ.mū̃šis ’рана’, mūsaĩ ’цвіль’. З апошняга польск.беласт.musy ’асадак, адстой’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 81).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Gladius ferit corpus, animos oratio
Меч раніць цела, а слова ‒ душу.
Меч поражает тело, а слово ‒ душу.
бел. Словам можна выратаваць чалавека, словам можна і забіць. Рынуў слаўцом, як пярцом. Куляй пацэліш у аднаго, двух, а трапным словам — у тысячу. Ад слова горш балюча, чым ад рук. Рана загаіцца, а ліхое слова ніколі.
рус. Слово не стрела, а пуще стрелы разит. Слово не обух, а от него люди гибнут. Недоброе слово больней огня жжёт. Рана от копья ‒ на теле, рана от речей ‒ в душе. Слово не чад, а глаза ест. Речь как меч: сечёт и правого и виноватого.
фр. Un coup de lange est pire qu’un coup de lance (Удар языком хуже, чем удар копьём).
англ. The tongue is not steel, yet it cuts (Язык не сталь, а режет).
нем. Wörter schneiden schärfer als Schwerter (Слова режут острее, чем мечи). Eine Zunge wie eine Zange (Язык ‒ как щипцы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
няро́ўнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць і якасць няроўнага (у 1–6 знач.).
2. Упадзіны і ўзвышшы на паверхні чаго‑н.; адсутнасць прамых ліній. Ішлі .. [людзі] хутка, але ногі іх зморана чапляліся за няроўнасці глебы, за траву.Шамякін.
3. Адсутнасць роўнасці ў чым‑н. Эканамічная няроўнасць. □ Рана.. [Я. Купала] спазнаў сацыяльную няроўнасць, рана навучыўся разумець, што такое панскае багацце і мужыцкая нядоля.Івашын.
4. У матэматыцы — алгебраічны выраз, які паказвае, што адна велічыня большая або меншая за другую.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піяні́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Музыкант, які іграе на фартэпіяна. Яго [Джорджэ Энеску] нястомная канцэртная дзейнасць дырыжора, скрыпача і нярэдка піяніста рана прынесла яму сусветную вядомасць.«Беларусь».Выступалі піяніст, скрыпач, спяваў хор.Мядзёлка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ра́ннік ’чыстацел’ (ТС), ’расліна паўночнік, Knautia arvensis L.’ (Кіс., Мат. Гом.), ’трыпутнік, Plantago lanceolata L.’ (Сл. ПЗБ), ра́нік ’расліна лопух вялікі, Arctium lappa L.’ (лун., ЛА, 1). Розныя расліны з лекавымі ўласцівасцямі, ад рана1 (гл.), параўн. адносна апошняй: лісця таўком і заліваям сокам раны (жлоб., ЛА, 1). Параўн. таксама рус.ранник ’расліна Salvia aethiopis’, што Даль (4, 59) адносіць да ўтварэння ад рана2 (гл.). Магчыма пераасэнсаванне першаснай назвы пад уплывам другаснай матывацыі, параўн. ралнік (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АСТРАБЛЕ́МА
(ад астра... + грэч. blēma рана),
замкнёнае кольцападобнае ўтварэнне на паверхні Зямлі або інш. нябеснага цела, што ўзнікла ў выніку падзення вял. метэарыта ці астэроіда. На Зямлі вядома каля 100 астраблемаў, у Еўропе больш за 30. Найб. даступныя для назірання астраблемы — Арызонскі кратэр (ЗША) дыяметрам 1200 м, глыб. 175 м і выш. 40 м (адносна гарызантальнай паверхні). На тэр. Беларусі знаходзіцца Лагойская астраблема.