Мазгля́вы ’недастаткова густы, трохі рыхлы’ (Растарг.) паходзіць з рус.мозглый < мо́згнуть ’гніць, псавацца, цвісці’, промозглый ’гнілы, сыры’, якія ад мъзга (Міклашыч, 207). Сюды ж і ц.-слав.мъждивъ, измъждити ’аслабець’, рус.мозгля́к ’недалуга’ (Праабражэнскі, 1, 545; Фасмер, 2, 638).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пульс (ТСБМ), ст.-бел.пулсъ, пулсо, фулсо ’пульс, сэрцабіццё’. Запазычана з польск.puls, што паходзіць з с.-лац.pulsus ад pellere ’стукнуць, піхнуць’ (Булыка, Лекс. запазыч., 129; Фасмер, 3, 405), старабеларускія фоулъсо, хоулсо разглядаюцца як вынік памылковай рэканструкцыі грэцызаванай формы слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
her=
аддз.дзеясл. прыстаўка; часта злучаецца з іншымі прыстаўкамі, указвае на:
1) набліжэнне да таго, хто гаворыць: hérblicken глядзе́ць (у бок таго, хто гаворыць;
2) паходжанне: hérkommen*пахо́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
hérkommen
*vi(s)
1) прыхо́дзіць (сюды́)
komm her! — хадзі́ сюды́!
wo kommt er her? — адку́ль ён прыйшо́ў [прыбыў]?
2) (vonD) пахо́дзіць (ад чаго-н.), здара́цца (ад чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
entspríngen
*vi(s) (D)
1) уцяка́ць (ад каго-н., адкуль-н.)
aus dem Gefängnis ~ — уцячы́ з турмы́
2) выцяка́ць, цячы́ (з чаго-н.; аб рацэ)
3) узніка́ць, пахо́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ве́та ’забарона, адмена якіх-небудзь рашэнняў’ (КТС, БРС). Паводле Крукоўскага, Уплыў, 80, запазычана з рус. мовы. У старабеларускіх помніках не адзначана; дзеяслоў ветовати ’пратэставаць, заяўляць’ (з XVI ст.) паходзіць са ст.-польск.wetować < лац.veto ’не дазваляю, забараняю’ (Булыка, Запазыч., 61; Брукнер, 607).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ды́хавіца ’дыхавіца (у людзей, коней)’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк.). Паходзіць з прасл.*dyxavica ’тс’ (ад дзеяслова *dyxati): ст.-рус.дыхавица, укр.дихави́ця, польск.dychawica, чэш.dýchavice, серб.-харв.ди́хавица і г. д. Агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 199–200.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лячуха ’люцэрна пасяўная, Medicago sativa L.’ (гродз., Кіс.). Да лячы́ць (гл.). Лексема з суфіксам ‑уха з’яўляецца памылковым перакладам лац.medic‑ago, якое нібыта ад medica ’лячэбныя зёлкі’, у той час як лац. слова паходзіць ад Medus ’мідзійскі’ > mēdica (maedica) herba ’мідзійская канюшына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́занка ’хата з гліны або з абмазаных глінай дрэва, цэглы’ (ТСБМ) паходзіць з паўд.-рус. арэалу ці ўкр. мовы. Да ма́заць (гл.). Сюды ж аднолькавае па форме лід.ма́занка ’падмазка’ (Сцяшк. Сл.) і дзятл.ма́занка ’брудны (аб дзіцяці), які запэцкаўся’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нага́йка ’бізун’ (ТСБМ; гродз., Сл. ПЗБ). Запазычана з рус. ці ўкр.нага́йка, што паходзіць ад назвы цюркскага племені, што жыло ў Крыме і на Каўказе (Фасмер, 3, 35; Брукнер, 354; Махэк₂, 388 і інш.), літаральна ’нагайскі бізун’ (’ногайская плётка’), параўн. КЭСРЯ, 280.