ані́с, ‑а і ‑у, м.
1. ‑у. Аднагадовая травяністая эфіраалейная расліна сямейства парасонавых, а таксама яе насенне.
2. ‑у. Старадаўні сорт паволжскай яблыні, на якой растуць сакаўныя, кісла-салодкія яблыкі з анісавым араматам.
3. ‑а. Плод гэтай яблыні.
[Грэч. anison.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассе́яць сов., в разн. знач. рассе́ять;
р. насе́нне — рассе́ять семена́;
р. эне́ргію — рассе́ять эне́ргию;
р. варо́жую ко́нніцу — рассе́ять вра́жескую ко́нницу;
р. падазрэ́нне — рассе́ять подозре́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Віскуцень ’пранізлівы вецер’ (КТС, А. Кулакоўскі, М. Лобан), укр. вискотня́ ’пранізлівы крык, віск’, ви́скоцень ’лён, паспелыя галоўкі якога трэскаюцца, і насенне выпадае’; ’званочак’. Відавочна, паходзіць ад *віскот < прасл. viskotъ (параўн. чэш., славац. výskot) і суф. ‑enь. Да віск (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
элі́та, ‑ы, ДМ эліце, ж.
1. Спец. Лепшае, адборнае насенне, расліны або жывёлы, атрыманыя ў выніку селекцыі і прызначаныя для далейшага развядзення. Эліта пшаніцы. Эліта бульбы. □ [Юстын:] — А потым штогод мы ўсё большае і большае поле палескай элітай засявалі і ўвесь ураджай на насенне захоўвалі. Краўчанка. // Сам адбор такіх раслін або жывёл. Метад эліты.
2. Лепшыя прадстаўнікі грамадства або якой‑н. яго часткі. Эліта рабочага класа. Тэатральная эліта. // У эксплуататарскім грамадстве — асобы, якія належаць да так званага вышэйшага класа; група асоб, якая ажыццяўляе кіруючыя функцыі ў грамадстве. Правячая эліта.
[Фр. élite — лепшы, адборны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаро́шак, ‑шку, м.
1. Памянш.-ласк. да гарох.
2. Назва некаторых травяністых раслін сямейства бабовых. Пахучы гарошак. Мышыны гарошак.
3. Круглыя крапінкі, кружочкі на тканіне. Сукенка ў гарошак.
•••
Зялёны гарошак — няспелае насенне гароху, якое ужываецца як прыправа да стравы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калібрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што.
1. Вымяраць, правяраць калібр чаго‑н.; надаваць патрэбны калібр. Калібраваць утулкі. Калібраваць дрот.
2. Правяраць шкалу дзяленняў вымяральнага прыбора. Калібраваць тэрмометр.
3. Адбіраць для пасеву ці пасадкі (насенне, плады) дакладна вызначанай вагі, размеру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перані́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., каго-што.
Разм. Знішчыць, панішчыць усё, многае або ўсіх, многіх. А дзевер, не памятаючы сябе, уляцеў за .. [Марынай] следам і замахаў сякерай, зароў дзікім голасам: — Засяку-у!.. Усё кодла тваё перанішчу!.. Усё насенне звяду!.. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умяшча́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны ўмясціць вялікую колькасць каго‑, чаго‑н.; ёмісты. Умяшчальны зал. Умяшчальны чамадан. □ Запасяць .. [лясныя мышы] таксама арэхі, насенне клёна, вяза, ягады, але асабліва любяць арэшкі ліпы, набіваючы імі даверху даволі ўмяшчальныя дуплы. Самусенка.
2. Які можа ўмясціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гне́тум
(н.-лац. gnetum, ад малайск. gnemon)
ліяна класа гнетапсідаў з шырокім лісцем, пашыраная ў тропіках; дае грубае валакно, ядомае насенне, алей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Лу́ннік ’расліна Lunaria rediveva L.’ (ТСБМ, Кіс.; БелСЭ, 6). Відавочна, з рус. мовы, дзе лу́нник таксама звязана з лексемай луна́ 1 (гл.), як і ў іншых мовах: польск. miesiącznica, mieśięcznik, чэш. měsíčenka, lunatěnka, měsíčnice. Матывацыя: насенне мае форму паўмесяца (Махэк, Jména, 65).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)