Verbum

АВЕРБА́Х Міхаіл Іосіфавіч

(29.5.1872, г. Марыупаль, Украіна — 29.7.1944),

рус. афтальмолаг. Акад. АН СССР (1939). Засл. дз. нав. Расіі (1933). Скончыў Маскоўскі ун-т (1895). Адзін з заснавальнікаў Дзярж. афтальмалагічнага ін-та імя Гельмгольца (1935) і Т-ва вочных урачоў у Маскве. Працы па фізіял. оптыцы, афтальмахірургіі, прафес. пашкоджаннях вачэй, праблемах слепаты, глаўкомы, трахомы і інш. Распрацаваў і ўкараніў на практыцы шэраг аперацый на вачах. Дзярж. прэмія СССР 1943.

Тв.:

Офтальмологические очерки. М.; Л., 1940;

Главнейшие формы изменения зрительного нерва. М., 1944.

т. 1, с. 61

ГА́ЛКІН Ілья Савіч

(1.8.1898, в. Панасюкі Камянецкага р-на Брэсцкай вобл. — 7.4.1990),

савецкі гісторык. Праф. (1943), д-р гіст. н. (1956), засл. дз. нав. Расіі. Скончыў Маскоўскі дзярж. ун-т (МДУ; 1932). Прарэктар (1941—43 і 1956—59) і рэктар МДУ (1943—48). Заг. кафедры новай і найноўшай гісторыі МДУ (1950—80). Працы (больш за 200) па гістарыяграфіі і метадалогіі гіст. навукі, методыцы выкладання гісторыі ў ВНУ, гісторыі Германіі, міжнар. адносін, рабочага руху і інш. Чл. рэдкалегіі час. «Новая и новейшая история».

т. 4, с. 466

ДАКТУРО́ЎСКІ Уладзімір Сямёнавіч

(18.11.1884, г. Мікалаеў, Украіна — 20.3.1935),

савецкі балотазнавец і палеабатанік. Скончыў Маскоўскі ун-т (1907). З 1908 працаваў у Пецярбургскім бат. садзе, з 1918 на навук. і пед. рабоце ў Маскве, з 1934 у БДУ. Распрацаваў метад вывучэння сувязі паміж раслінным покрывам, водным рэжымам, геал. будовай балот і хім. саставам торфу. Увёў у практыку метад пылковага аналізу торфу. Склаў падрабязную характарыстыку балотных масіваў Беларусі, еўрап. ч. Расіі, Закаўказзя, Зах. Сібіры, Д. Усходу.

Тв.:

Тарфяныя балоты, іх утварэнне і развіццё. Мн., 1930.

т. 6, с. 13

ДАЎГЯ́ЛА Уладзімір Аляксандравіч

(н. 11.5.1947, в. Баршчоўка Рэчыцкага р-на Гомельскай вобл),

бел. вучоны ў галіне матэрыялазнаўства. Д-р тэхн. н. (1993). Скончыў Маскоўскі інж.-фіз. ін-т (1971). З 1994 у Бел. ун-це транспарту (г. Гомель). Навук. даследаванні па матэрыяла- і машыназнаўстве. Распрацаваў тэарэт. асновы стварэння новага класа матэрыялаў — высокатрывалых валокнаарміраваных кампазітаў на аснове дысперсных палімераў.

Тв.:

Полимерные покрытия. Мн., 1976 (разам з У.А.Белым, А.Р.Юркевічам);

Композиционные материалы и покрытия на основе дисперсных полимеров. Мн., 1992 (разам з А.Р.Юркевічам).

т. 6, с. 67

ВІНАГРА́ДАЎ Канстанцін Пятровіч

(3.6.1899, Масква — 1980),

рускі харавы дырыжор, педагог. Нар. арт. Расіі (1960). Скончыў Маскоўскі муз.-пед. ін-т імя Гнесіных (1956). У 1923—З6 канцэртмайстар, гал. хормайстар і гал. дырыжор Опернага т-ра імя Станіслаўскага, у 1936—41 дырыжор Дзярж. хору СССР, у 1946—65 гал. хормайстар Ансамбля песні і танца Сав. Арміі. Выкладаў у Муз. вучылішчы імя Гнесіных (1924—53) і Ін-це культуры (з 1965) у Маскве. Аўтар кн. «Праца над дыкцыяй у хоры» (1967). Дзярж. прэмія СССР 1950.

т. 4, с. 181

ВО́ЛКАЎ Уладзіслаў Мікалаевіч

(23.11.1935, Масква — 30.6.1971),

савецкі касманаўт. Двойчы Герой Сав. Саюза (1969; 1971, пасмяротна), лётчык-касманаўт СССР (1969). Скончыў Маскоўскі авіяц. ін-т (1959). З 1966 у атрадзе касманаўтаў. 12—17.10.1969 з Ф.Філіпчанкам і В.В.Гарбатко здзейсніў палёт на касм. караблі «Саюз-7»; 6—30.6.1971 з Г.Ц.Дабравольскім і В.І.Пацаевым здзейсніў палёт на касм. караблі «Саюз-11» і арбітальнай станцыі «Салют». Пры вяртанні на Зямлю загінуў з інш. членамі экіпажа. Правёў у космасе 28,7 сут. Залаты медаль імя К.Э.Цыялкоўскага АН СССР.

т. 4, с. 265

ВЫ́БАРНАЎ Валянцін Іванавіч

(н. 21.4.1926, г. Уладзімір, Расія),

бел. вучоны-эканаміст. Канд. эканам. н. (1963), праф. (1978). Скончыў Маскоўскі эканам. ін-т (1951). У 1963—95 у Бел. эканам. ун-це. Навук. працы па эканам. эфектыўнасці капітальных укладанняў у прам-сць і ў рэканструкцыю прадпрыемстваў. Аўтар падручнікаў па эканоміцы для ВНУ.

Тв.:

Экономическая эффективность капитальных вложений в промышленности. Мн., 1977;

Экономика, организация и планирование промышленного производства. 2 изд. Мн., 1990 (у сааўт.);

Экономика предприятия в условиях рынка. Мн., 1993 (у сааўт.).

т. 4, с. 299

ЗАЦЭ́ПІН Георгій Цімафеевіч

(н. 28.5.1917, Масква),

расійскі фізік. Акад. Рас. АН (1981; чл.-кар. 1968). Скончыў Маскоўскі ун-т (1941). У 1948—70 у Фіз. ін-це АН СССР, з 1971 у Ін-це ядз. даследаванняў Рас. АН. Навук. працы па фізіцы касм. прамянёў, ядз. узаемадзеяннях пры высокіх энергіях і фізіцы нейтрына. Адкрыў электронна-ядз. ліўні ў касм. прамянях (1949; разам з Дз.У.Скабельцыным і М.А.Даброціным), распрацаваў новыя метады рэгістрацыі нейтрына ад Сонца і калапсуючых зорак. Ленінская прэмія 1982, Дзярж. прэмія СССР 1951.

т. 7, с. 26

БЕЛЯНІ́ЦКІ Мацвей Захаравіч

(26.1.1909, г. Магілёў — 17.3.1990),

бел. жывапісец. Скончыў Віцебскі маст. тэхнікум (1930), Маскоўскі маст. ін-т імя В.Сурыкава (1942). Працаваў пераважна ў галіне тэматычнай карціны і пейзажа. Асн. работы: «Фашысцкая грабармія на Беларусі» (1942), «Пасля вызвалення ад акупантаў» (1950), «Першы арышт Я.Коласа» (1960), «Пасля вайны. Размініраванне» (1961), «Паўстанне сялян. 1905 год» (1968); лірычныя пейзажы «Вясна прыйшла» (1943), «Мосцік» (1946), «Мінск. Бульвар Шаўчэнкі» (1974), «Сенакос» (1975), «Восень» (1977), «Вясёлка» (1982), серыя «Белавежская пушча» (1958—63). Пісаў таксама нацюрморты, партрэты сучаснікаў.

т. 3, с. 94

ВАСІЛЬКО́Ў Іосіф Георгіевіч

(11.3.1879, г. Ялец Ліпецкай вобл., Расія — 23.8.1942),

бел. батанік, адзін з першых даследчыкаў расліннасці Беларусі. Скончыў Маскоўскі ун-т (1904). У 1920—29 праф., заг. кафедры ў Горацкай с.-г. акадэміі. З 1934 у Ін-це біялогіі АН Беларусі. Аўтар прац па флоры Каўказа, Казахстана, Еўрапейскай ч. Расіі. Удзельнічаў у падрыхтоўцы выдання «Флора БССР».

Тв.:

Матэрыялы да флоры Горацкага раёна // Праца навук т-ва па вывучэнні Беларусі пры Бел. дзярж. акадэміі сельскай гаспадаркі ў Горках. 1927. Т. 3.

т. 4, с. 29