гавя́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж., зб.
Абл. Буйная рагатая жывёла; каровы. — Паглядзі адно, як цікава расцягнуўся цуг кароў. Вось колькі гавяды ў Сілцах! Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дурыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Разм. Набыць што‑н. падманам, хітрыкамі; выпрасіць. Колькі ён [Віця] у мяне выдурыў: «Дай, мамка, дзесяць капеек! Дай пяць!» Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разме́рнасць, ‑і, ж.
У фізіцы — выраз, які паказвае, у колькі разоў зменіцца адзінка фізічнай велічыні пры змяненні адзінкі велічынь, прынятых у дадзенай сістэме за асноўныя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыракало́бы, ‑ая, ‑ае.
Які мае шырокі лоб. Праз хвілін колькі ў пакой увайшоў строгі мужчына, высокі, шыракалобы, з касмылямі шэрых валасоў на палыселай галаве. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЕЛАРУ́С Пётра
(сапр. Яленскі Пётр),
бел. пісьменнік пач. 20 ст. У 1913—15 у газ. «Наша ніва» друкаваў вершы («З Новым годам»), апавяданні («У кузні»), жарты («Лякарства ад беднасці»), публіцыст. артыкулы («Колькі слоў аб Беларусі і беларускай песні»). У апавяданні «Якім Бяздольны» (асобнае выд., Вільня, 1914) паказаў зараджэнне ў душы бяспраўнага селяніна пратэсту супраць царскіх парадкаў. Выступаў супраць непісьменнасці і бескультур’я дарэв. бел. вёскі, прапагандаваў нар. мастацтва, уздымаў тэму сац. несправядлівасці.
Тв.:
У кн.: Беларуская дакастрычніцкая проза. Мн., 1965.
т. 2, с. 389
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пеража́ць сов.
1. (сжать больше положенного) пережа́ть;
2. перегна́ть в жа́тве;
3. (всё, многое) пережа́ть;
ко́лькі я пеража́ла жы́та! — ско́лько я пережа́ла ржи!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
owe [əʊ] v.
1. быць вінава́тым, завінава́ціцца;
How much do I owe you? Колькі я вам вінаваты?
2. быць абавя́заным;
He owes everything to his mother. Ён усім абавязаны маці.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ *Не́ўма 1, нэвма ’няўмека’ (столін., Нар. лекс.). Лакальнае ўтварэнне ад не умець, параўн. нераб і лад.
◎ Неўма 2, звычайна ў спалучэннях неўма што (шчо) ’абы-што’, неўма дзе ’немаведама дзе, далёка’, неўма як, неўма які ’вельмі’ (Ян.), неўма як ’неахайна; не так, як патрэбна, звыш меры’ (калінк., З нар. сл.), неўма колькі ’вельмі доўга, многа’. Магчыма, алегра-форма ад немаведама (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перабы́ць, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бу́дзь; -бы́ты; зак. (разм.).
1. што і без дап. Пражыць нейкім чынам, перачакаць нейкі час, да якой-н. пары.
П. ноч у знаёмых.
2. Пабываць у розны час дзе-н. — пра ўсіх, многіх або пабываць у каго-н. у руках — пра ўсё, многае.
За апошні час тут перабыло многа людзей.
Колькі кніг перабыло ў яго руках.
|| незак. перабыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папанава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак.
Панаваць некаторы час. — Нядоўга .. [ксяндзам] ужо панаваць над цёмным народам. — Яшчэ папануюць. Бачыш, колькі веруючых сабралася да царквы і да касцёла. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)