памы́і, ‑яў; адз. няма.
Брудная вада пасля мыцця чаго‑н. (звычайна з якімі‑н. адкідамі). Гаспадыня.. загадвала мне выносіць на двор памыі. Бядуля. / Аб рэдкай нясмачнай ежы. — А кормяць як... — сказаў хлапчук з Чэрвеня. — Адны памыі. Якімовіч.
•••
Абліць памыямі гл. абліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́суд, ‑у, М ‑дзе, м., зб.
Гаспадарчае начынне для прыгатавання і падачы ежы, пітва. Дзед быў рамеснікам: ён рабіў медны посуд для навакольных жыхароў і браў папраўляць рэчы. Бядуля. Марыя збірала са сталоў пакінуты ўчора посуд і насіла на кухню. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лізаць, ‑ліжу, ‑ліжаш, ‑ліжа; зак., што.
1. Падбіраючы языком, з’есці тое, што засталося на дне і сценках пасудзіны. Вылізаць рэшткі ежы. // Ачысціць лізаннем. Вылізаць талерку.
2. Абмыць, прыгладзіць лізаннем. Вылізаць шэрсць языком. // перан. Часта датыкаючыся, абдаючы вадою, выгладзіць. Хвалі вылізалі бераг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́хня
(польск. kuchnia < чэш. kuchyne < ст.-в.-ням. kuchina, ад лац. coqùina)
1) памяшканне з печчу або плітой для гатавання ежы;
2) падбор страў, характар ежы (напр. малочная к., беларуская к.);
3) перан. скрыты, закулісны бок якой-н. дзейнасці (напр. дыпламатычная к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ку́хня ’памяшканне з печчу для гатавання ежы’ (ТСБМ, Хар., Сцяшк., Яруш., Шушк.). Ст.-бел. кухня ’тс’ (з 1498 г.). Запазычанне з польск. kuchnia ’тс’ (Булыка, Запазыч., 183).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паза́дкі ’адходы, астаткі пры малацьбе або сеянні’ (ТСБМ, Нас., Янк. 2, Інстр. I), поза́док ’тс’ (ТС), ’астаткі ад вадкай ежы на дне’ (Вешт. дыс.). Рус. поза́дки ’тс’. Да зад (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераграшы́цца (пырыгрышы́тысь) ’перакусіць, з’есці трошкі’ (Клім.). Да пера- і грашы́ць > грэх (гл.) пры ад’ідэацыі рус., ц.-слав. прогрешение. Матывацыя: забарона прыняцця ежы і пітва да споведзі, у адваротным выпадку — грэх.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ядзе́нне, ‑я, н.
Разм.
1. Прыём ежы; яда (у 1 знач.). [Доктар] упэўніваў, што пры такім, людскім спосабе ядзення — пайка нашага нам зусім досыць. Гарэцкі.
2. Тое, што ядуць і п’юць; ежа. Пасля сходу Супрон пазваў лепшых прамоўцаў і пачаставаў іх нарыхтаваным ядзеннем на вяселле. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
алігафа́гія
(ад аліга- + -фагія)
харчаванне жывёльных арганізмаў толькі некалькімі відамі ежы, напр. пэўнымі відамі насення раслін, некаторымі травяністымі раслінамі, насякомымі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ганатрафі́чны
(гр. gone = семя + trophe = харчаванне)
звязаны з чаргаваннем прыёму ежы і яйцакладкі ў многіх крывасосных членістаногіх (камароў, маскітаў, кляшчоў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)