узмацне́лы, -ая, -ае.

1. Які ўзмацнеў, павялічыўся ў сіле, стаў больш трывалым.

У. вецер.

Узмацнелая дружба.

2. Які стаў больш здаровым, моцным.

У. падлетак.

3. Які атрымаў больш шырокі размах і арганізаванасць.

Узмацнелыя атрады партызан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

шмата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што (разм.).

Моцна хістаць, трэсці; шкуматаць.

Вецер шматаў брызент.

|| зак. пашмата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.

|| аднакр. шматану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. шмата́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пустопля́с разг. ветраго́н, -на м., узве́й-ве́цер, род. узве́й-ве́тру м.; гуля́ка, -кі м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

задзіма́ць

1. (пра вецер, мяцеліцу) ánfangen* zu blásen;

задзьму́ў ве́цер ein Wind kam auf;

2. (тушыць) áusblasen* vt, áuslöschen vt, áuspusten vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

зо́лкі, ‑ая, ‑ае.

Сыры, пранізліва халодны (пра надвор’е, дождж, вецер). Золкі вецер. □ Зверху сыпалася імжа, як увосень. Халодная, золкая. Пташнікаў. Халодная золкая пагода не спрыяла бадзёраму настрою. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паду́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак.

Тое, што і падзьмуць. К канцу дня .. раптам захаладала, падуў густы вецер-сівер. Чорны. Усхадзіўся быў вецер, падуў на .. пушчу і сціх. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Се́вер ‘поўнач’ (брасл., Сл. ПЗБ), ‘паўночны вецер, холад’ (Касп., Варл., Сцяшк.; паст., лаг., Сл. ПЗБ; Хрэст. дыял.; бых., Мат. Гродз.), северы́к ‘тс’ (Анім. дад.), се́верыць ‘трэскацца ад холаду’ (мядз., Сл. ПЗБ), ‘трэскацца ад сонца і ветру (пра вусны і скуру на руках і нагах)’ (Варл.). Параўн. укр. сі́вер ‘халодны, пранізлівы вецер, холад’, ‘поўнач’, рус. се́вер ‘поўнач’, ст.-рус. сѣверъ ‘поўнач; паўночны вецер’, польск. дыял. śevorecka ‘імжа’, чэш. sever, славац. sever ‘тс’, в.-луж. sowjer ‘марыва, туман’, славен. séver ‘паўночны бок неба, вецер з таго боку’, серб.-харв. се̏вер ‘поўнач’, балг. се́вер, макед. север ‘тс’, ст.-слав. сѣверъ ‘поўнач, паўночны вецер’. Прасл. *severъ, якое мае адпаведнікі ў літ. šiarỹs ‘паўночны вецер’, šiarús ‘злосны, пранізлівы да касцей (вецер)’, лат. caurus ‘паўночна-ўсходні вецер’ і г. д., якія, як мяркуюць, роднасныя і.-е. *seu̯‑ ‘левы’. Гл. Фасмер, 3, 588 з літ-рай і наст.; ESJSt, 13, 812; Глухак, 552; Бязлай, 3, 231. Махэк₂ (542), які, следам за Эрхардам (SbP (Brno), 6, 5–7), прытрымліваецца гэтай версіі, тлумачыць гэта тым, што старажытныя людзі пры прынясенні ахвяр стаялі тварам да ўсходу, так што поўнач была ў іх з левака боку. Трубачоў (Этногенез₂, 386) звязвае племянную назву *sěver(ʼ)ane з яе лакалізацыяй на паўночным (левым) беразе Дуная. Гл. таксама сівер.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ábwind

m -(e)s, -e метэар. сыхо́дны ве́цер

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

зюйд-ве́ставы, ‑ая, ‑ае.

Паўднёва-заходні. Зюйд-веставы вецер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зюйд-о́ставы, ‑ая, ‑ае.

Паўднёва-ўсходні. Зюйд-оставы вецер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)