◎ Праздо́нніца ’бяздонне, бездань’ (Касп.). Да дно; утварэнне аналагічнае польск. przezden ’тс’, дзе, паводле Банькоўскага (2, 923), выступае przez ’без’, што ў такім значэнні лічыцца “выключна польскім”. Паланізм? Параўн. бездань, прадонне, праз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́ля ’куля’ (віл., Сл. ПЗБ). Запазычана з рус. пу́ля ’тс’, што, хутчэй за ўсё, з польск. kula (праз ст.-бел. куля?) ’шар’, гл. Фасмер, 3, 405; Золтан, Stud. Russica, 2, 20–30.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Райсоры фальк. ’рысора’ (Ант.: Як я ехаў да яе, — // Брычка на райсорах). Дыялектная трансфармацыя франц. ressort ’спружына, рысора’, магчыма, праз рус. рессо́ры ’тс’, дзе ‑йс‑ на месцы ‑сс‑. Гл. Фасмер, 3, 474.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тапэ́та ’шпалера’ (Сцяшк. Сл.). З польск. tapeta ’тс’ праз ням. Tapete ’тс’, іт. tappeto ’кілім’, лац. tapēs ’тс’, грэч. τάπης (Р. скл. τάπητος) ’тс’, іранскага паходжання (гл. Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 516).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Транса́кцыя ’пагадненне, здзелка’, ’перавод грашовых сродкаў’ (Булыка, СІС). Інтэрнацыяналам, запазычаны праз рускую мову; ст.-бел. транзакцыя ’ўмова’ (1686 г.) запазычана са ст.-польск. transakcyja, якое з лац. trānsāctio ’пагадненне, здзелка’, ’завяршэнне, заканчэнне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трыме́стр ‘частка навучальнага года працягласцю ў тры месяцы’ (ТСБМ). Праз польскую мову (trymestr) з заходнееўрапейскіх моў, у якіх узыходзіць да лац. trime(n)stris ‘трохмесячны’ < tres + mensis (SWO, 1980, 780; Дварэцкі, 786).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэрапі́я ‘лячэнне ўнутраных хвароб’ (ТСБМ), тэра́пія ‘тс’ (Некр. і Байк., Ласт.). Хутчэй непасрэдна з новалац. therapeia, дзе з грэч. θεραπεία ‘догляд, лячэнне’ або праз польск. terapja ‘лячэнне, майстэрства лячэння’ (ЕСУМ, 5, 349).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэра́са ‘ўступы зямлі або прыбудова перад домам’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт., Пятр.). Відаць, праз рус. терра́са ‘тс’, што, у сваю чаргу, з франц. terrasse ‘земляны насып’, звязанага з лац. terra ‘зямля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
najdalej
найдалей; найпазней; не далей як; не пазней як;
najdalej za tydzień — не пазней, як праз тыдзень;
najdalej we wtorek pojadę do Krakowa — самае позняе ў аўторак я паеду ў Кракаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
лы́жка ж. ло́жка;
◊ праз гадзі́ну па ча́йнай лы́жцы — че́рез час по ча́йной ло́жке;
гато́ў у лы́жцы вады́ ўтапі́ць — погов. гото́в в ло́жке воды́ утопи́ть;
л. дзёгцю ў бо́чцы мёду — погов. ло́жка дёгтя в бо́чке мёда;
вялі́кая л. рот дзярэ́ — посл. больша́я ло́жка рот дерёт;
дарага́я л. к абе́ду — посл. дорога́ ло́жка к обе́ду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)