Verbum

самабічава́нне, ‑я, н.

1. Прычыненне сабе фізічных пакут, выкліканае рэлігійным фанатызмам.

2. перан. Суровае асуджэнне сваіх паводзін, учынкаў у выніку ўсведамлення іх нікчэмнасці, агіднасці. Бесхарактарны я, брат Стары, — на тон самабічавання з’ехаў Садовіч, — але пераеду ў другую школу, тады, брат, шабаш. Колас.

сексці́на, ‑ы, ж.

Спец. Від шасцірадковага верша, у якім чатыры радкі з перакрыжаванай рыфмоўкай і двухрадкоўе з сумежнай рыфмоўкай. Эй, з-за лесу ды з-за гор Сонца выплывае. Зашумі ты, цёмны бор, Пушча векавая. Пойдзем, пойдзем ваяваць, Долю, волю здабываць. Колас.

[З лац. sex — шэсць.]

сенажа́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Разм. Памянш. да сенажаць. Я бачыў, як вецер на полі гуляў, Зямлю ўзрываў і бярозкай хіляў, Заносіў пяском сенажаткі, лагчынкі, Ламаў на бярозцы жывыя галінкі. Купала. Затоплена сенажатка — Верх травы адно відаць. Колас.

се́тачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш. да сетка (у 2–5 знач.); невялікая, тонкая сетка. Сетачка дробных маршчын. Сетачка для валасоў. □ І сетачкі-крылцы ўжо сушаць стракозы. Колас. Сын .. сядзіць у бялюткай сетачцы на зэдліку ля плота. Ракітны.

скасава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; зак.

1. Быць адмененым, ліквідавацца. Дрыжыць нездарма ён [бог]: заўзята Да бога бяда ўжо сунецца — Па скарачэнню штатаў Пасада яго скасуецца. Макаль.

2. Абл. Збянтэжыцца, разгубіцца. Лабановіч стараўся не скасавацца перад Саханюком і паказаць сваю школу з найлепшага боку. Колас.

ску́так, ‑тку, м.

Разм. Тое, што вынікае з чаго‑н.; вывад. [Богут:] — Так, так, васпане мой ласкавы: плаціць за хату трэба мне, Раз вы жывеце ў ёй, а не — Дык скутак будзе нецікавы. Колас. Арышт, допыты, канвой — гэта было ўступам, а астрог — скутак. Гартны.

[Польск. skutek.]

сму́тна,

1. Прысл. да смутны (у 1, 3 знач.).

2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць смутку, журбы. — Слова гонару, — скардзіўся.. [пан Чарнецкі] — мне смутна, бо з Ядвіськай прыйдзецца развітацца. Бядуля.

3. безас. у знач. вык. Трывожна, неспакойна. Але на сэрцы цяжка, смутна. Колас.

стагна́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. стагнаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Ночы цяпер стаялі зорныя .. і да самай раніцы чуліся тут: моцны шэпт, кашаль, стагнанне, божканне. Чорны. Толькі зрэдку на світанні, Як павейваў вецярок, Журба чулася, стагнанне, — Плакаў ссечаны дубок. Колас.

ста́расціха, ‑і, ДМ ‑цісе, ж.

Разм. Жонка старасты (у 1 знач.). [Матушка:] — Хто ж ваша мілая? Ну, скажыце? — Старасціха Алена, — прамовіў Лабановіч. Колас. [Ганна] ніяк не магла асвойтацца з тым, што яна старасціха, што і яна мае нібы нейкае дачыненне да нямецкага начальства. Лынькоў.

стра́жнік, ‑а, м.

1. Да рэвалюцыі — ніжэйшы паліцэйскі чын у сельскай мясцовасці. Продкі Неслухоўскіх адбывалі вайсковую службу ў Вялікім княстве Літоўскім у чынах ротмістраў, харунжых, стражнікаў Брэсцкага ваяводства і г. д. «Полымя».

2. Уст. разм. Ляснік. Аб’ездчыкі са стражнікамі Сюды [на сесію] схадзіліся, з’язджаліся. Колас.