блака́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, блака́д, ж.
1. Акружэнне горада, крэпасці, войск праціўніка з мэтай адрэзаць ад навакольнага свету або знішчыць, а таксама ізаляцыя якой-н. дзяржавы.
Б.
Ленінграда.
Эканамічная б.
2. Выключэнне функцый якога-н. органа або сістэмы арганізма (спец.).
Навакаінавая б.
|| прым. блака́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аптэ́ка, -і, ДМ -тэ́цы, мн. -і, -тэ́к, ж.
Установа, дзе па рэцэптах урачоў робяцца і адпускаюцца лякарствы, а таксама прадаюцца гатовыя лякарствы, санітарна-гігіенічныя, касметычныя і інш. прадметы.
◊
Як у аптэцы (разм., жарт.) — вельмі дакладна.
|| прым. аптэ́карскі, -ая, -ае і аптэ́чны, -ая, -ае.
Аптэкарскія тавары.
Аптэчная шафа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пераспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.
1. што і бездап. Перабыць які-н. час у стане сну; пераначаваць, правесці ноч дзе-н.
П. у суседзяў.
Пераспім, а раніцай — у дарогу.
2. Праспаць больш, чым трэба (разм.).
3. каго. Праспаць даўжэй за каго-н.
П. усіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
раскашава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся; незак. (разм.).
1. Жыць у раскошы, мець усяго ў дастатку.
2. і (рэдка) зак. Жыць (пачаць жыць) або размяшчацца (размясціцца) дзе-н. вельмі свабодна, на вялікай плошчы.
Раскашуецца адна ў такой вялікай кватэры.
3. перан. Буйна расці на прыволлі.
Раскашуецца пад плотам крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рэйд², -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Набег рухомых ваенных сіл у тыл праціўніка з мэтай ажыццяўлення баявых дзеянняў.
Р. партызанскіх атрадаў.
2. перан. Нечаканая рэвізія, праверка дзейнасці якіх-н. аб’ектаў, што праводзіцца групай актывістаў па заданні грамадскіх арганізацый.
Р. народных кантралёраў.
|| прым. рэ́йдавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сканда́льны, -ая, -ае.
1. Які з’яўляецца скандалам (у 1 знач.), які ганьбіць каго-н.
Скандальная гісторыя.
2. Які пастаянна робіць скандалы (у 2 знач.).
Скандальная асоба.
С. характар.
3. Які мае адносіны да скандалу.
С. дзень.
Скандальная хроніка газет (дзе апісана што-н. ганебнае).
|| наз. сканда́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стэнд, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Шчыт, стойка, на якія выстаўляюцца прадметы для азнаямлення.
Стэнды з кнігамі.
2. Спецыяльная ўстаноўка для зборкі і выпрабавання машын.
Кантрольна-праверачны с.
3. Спецыяльна абсталяванае месца для спартыўнай і вучэбнай стральбы шротам па мішэнях-талерачках.
|| прым. стэ́ндавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
субстра́т, -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Тое, што ляжыць у аснове якіх-н. утварэнняў, з’яў.
Мінеральны с. глебы.
2. Пажыўнае асяроддзе, дзе развіваюцца якія-н. арганізмы.
3. Элементы мовы папярэдняга насельніцтва дадзенай тэрыторыі, якія захаваліся ў мове прышэльцаў.
Кельцкі субстрат.
|| прым. субстра́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
схо́вішча, -а, мн. -ы, -ішч і -аў, н.
1. Памяшканне для захоўвання, зберагання чаго-н.
С. бібліятэкі.
2. Месца, дзе можна схавацца, захінуцца ад каго-, чаго-н.
С. ад дажджу і ветру.
3. Спецыяльна абсталяванае памяшканне, збудаванне для ўкрыцця ад снарадаў, бомб, атрутных рэчываў.
4. Схованка (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
упара́дкаваць, -кую, -куеш, -куе; -куй; -каваны; зак.
1. каго-што і без дап. Прывесці ў парадак, навесці парадак дзе-н.; вырашыць; уладкаваць.
У. кнігі.
У. ў хаце.
У. справы.
2. што. Добраўпарадкаваць.
У. гарадскія кварталы.
|| незак. упарадко́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. упарадко́ўванне, -я, н.
|| наз. упара́дкаванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)