арэа́л, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Частка зямной або воднай паверхні, у межах якой сустракаецца той або іншы від (род, сямейства і пад.) жывёльнага ці расліннага свету.
2. Тэрыторыя пашырэння якіх-н. з’яў, прадметаў і г.д.
А. дысімілятыўнага акання.
|| прым. арэа́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абле́злы, -ая, -ае (разм.).
1. Той (такі), у каго (якім) вылезлі валасы або поўсць ці пер’е.
А. кот.
2. З выцвілай фарбай, з абабітым тынкам, палінялы.
Аблезлыя сцены.
Аблезлая сукенка.
3. Які пачаў мяняць скуру, згарэўшы на сонцы.
А. твар.
|| наз. абле́зласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абра́ннік, -а, мн. -і, -аў, м. (высок.).
1. Той, хто абраны кім-н. для выканання якіх-н. абавязкаў.
Дэпутаты — абраннікі народа.
2. перан. Незвычайна здольны, асаблівы чалавек.
А. лёсу.
3. Любімы чалавек, каханак.
А. сэрца.
|| ж. абра́нніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. абра́нніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сюды́-туды́, прысл.
1. У той і другі бок; у розныя бакі.
Чалавек бегае сюды-туды з самага ранку.
2. У некаторыя месцы.
Трэба сюды-туды збегаць.
3. Нішто сабе, дапушчальна (разм.).
Днём яшчэ сюды-туды, а ў вячэрні змрок адчуваеш сябе як у склепе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
такі́-та, така́я-та, тако́е-та.
1. займ. неазнач. Ужыв. замест дакладнай назвы асобы, прыкметы, не названых па той ці інш. прычыне.
Трэба адзначыць, што на сходзе адсутнічалі такія-та.
2. часц. Ужыв. для выражэння дакору, іроніі і пад. (разм.).
Рубель згубіў.
Такая-та бяда.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
філо́саф, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Спецыяліст па філасофіі, а таксама ўвогуле мысліцель, што займаецца распрацоўкай пытанняў светапогляду.
2. перан. Чалавек, які ўдумліва, сур’ёзна ставіцца да жыцця, спакойна і разважліва адносіцца да жыццёвых няўдач і стрэсаў.
3. Той, хто схільны да абстрактных разважанняў (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́гаднік, -а і -у, мн. -і, -аў, м.
1. -у. Месца, дзе растуць і разводзяцца ягады.
2. -а. Той, хто збірае або любіць збіраць ягады (разм.).
Заўзяты я.
|| ж. я́гадніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 2 знач.).
|| прым. я́гаднікавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ты́рхаць ‘штурхаць’, тыркну́ць, тыркану́ць ‘штурхануць’, тырка́ньнік, тырка́ньніца ‘той, хто штурхае’, тырка́ньне ‘штурханне’, тыркану́тый ‘той, якога штурхнулі’ (Юрч. Вытв., Юрч. СНЛ). Параўн. рус. пск. тыркону́ть ‘з сілай піхнуць’. Арэальны фанетычны варыянт да турхаць (гл.) з пераходам у > ы, магчыма, экспрэсіўнага характару, параўн. штыркаць, штуркаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́знік, ‑а, м.
1. Той, хто кіруе запрэжанымі коньмі; вазніца, фурман.
2. Той, хто займаецца возніцтвам. Патупаўшы на рынку і не знайшоўшы нікога з Выганаў, Лабановіч старгаваў за рубель возніка. Колас. Некалькі год давялося бацьку працаваць і местачковым балаголам, а потым у купцоў вознікам лясных матэрыялаў. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даўжні́к, ‑а, м.
Той, хто ўзяў у доўг, пазычыў. Адны плацілі акуратна, другія цягнулі бог ведае колькі, і мы не маглі пазбавіцца ад даўжнікоў ці, як у нас кажуць, дэбітораў. Скрыган. // перан. Той, хто абавязак каму‑н. за што‑н. Узнагароджаны чалавек — вечны даўжнік дзяржавы. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)