спякальнасць, ‑і, ж.
Спец. Уласцівасць часцінак цвёрдага рэчыва шчыльна злучацца, спайвацца пры высокай тэмпературы. Спякальнасць каменнага вугалю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумятлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць сумятлівага; сумятня. Сумятлівасць вандроўнага жыцця. ▪ У сумятлівасці [дзед Агей] абярнуў бляшанку з чарвямі. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сутулаватасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан сутулаватага. Нават у постаці маладога, рослага Ермалая азначылася заўчасная сутулаватасць. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угневанасць, ‑і, ж.
Уласцівасць угневанага. — Дык чаго гэта мне выйсці? — ужо з адценнем угневанасці перапытала Альбіна. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узрадаванасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан узрадаванага. — Кастусь? — Ні ўзрадаванасці, ні здзіўлення не было ў .. голасе [Яніны]. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фанабэрыстасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць фанабэрыстага. Сандэрс збянтэжыўся, куды дзелася яго фанабэрыстасць, ён яшчэ больш згорбіўся. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ціхасць, ‑і, ж.
Уласцівасць ціхага.. У паветры чулася яшчэ начная ціхасць, што прыглушвала галасы і гукі. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Маладосць, моладасць, моладась, мо́лодосць ’маладыя гады жыцця’, ’уласцівасць маладога’ (ТСБМ, Гарэц., Нас., Шат., Растарг., Сл. ПЗБ, ТС). Укр. мо́лодість, рус. мо́лодость, польск. młodość, н.- і в.-луж. młodosć, чэш. mladost, славац. mladosť, славен. mladóst, серб.-харв. мла̏дост, макед., балг. младост. Цэйтлін (Лексика, 22) дапускае, што ў ст.-слав. мове было слова младость са значэннем ’ранняе дзяцінства’, параўн. серб.-харв. мла́дити ’народжваць дзіцянят’, харв. mladíti ’тс’, н.-луж. ga sy ty młody? ’калі ты нарадзіўся?’. На бел. моўнай тэрыторыі гэта лексема мае кніжны характар. У ст.-рус. мове младость азначала ’дзяцінства’, а значэнне ’маладосць’ у рус. мове зафіксавана толькі ў 1704 г. (Палікарпаў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыві́ць, прывіва́ць ’прымусіць, засвоіць, надаць (якую-небудзь уласцівасць, звычку і пад.)’, прыві́цца ’замацавацца, укараніцца, стаць звычайным’ (ТСБМ), прыві́цца ’прыкруціцца (калі ўюць вяроўку, то ў вяроўку можа ўкруціцца, увіцца што-небудзь пабочнае)’, ’назойліва прычапіцца (напр., пра пчалу)’ (Янк. 3.), прывіва́цца ’часова жыць’ (Юрч.). Да віць 2 (гл.). Сюды ж аддзеяслоўныя назоўнікі са сферы ткацкай лексікі: прывытні́к ’верацяно, на якое змотваецца пража з некалькіх — звычайна з 2–3, радзей з большай колькасці верацён для прасушкі’, прыві́вак ’верацяно, з якога звіваюць пражу на другое для прасушвання’ (Уладз.), прыві́ванка ’дзве ручайкі пражы на адным верацяне’ (ТС); а таксама прыво́й ’(часовае) месцазнаходжанне’ (Мат. Маг.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скарачацца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да скараціцца.
2. на што. Мець уласцівасць у выніку дзялення на які‑н. лік выражацца ў меншых ліках. Дроб 4/6 скарачаецца на 2.
3. Мець уласцівасць, сціскаючыся, змяншацца па даўжыні, у аб’ёме (пра тканкі, органы, клеткі).
4. Зал. да скарачаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)