Расква́сіць 1 ’размягчыць, зрабіць мяккім, гразкім’ (ТСБМ, Мат. Гом.), росквасну́ць ’размокнуць ад залішняй вільгаці, стаць гразкім, размякнуць’, ро́сквась ’бездараж’ (ТС). Гл. ква́сіць.
Расква́сіць 2 ’разбіць; разбіць да крыві (нос, твар); рассячы’ (Нас., ТСБМ, Бяльк., Ян.): misku raskvasić (Варл.), расквасіў ён зьмею ўсе двананцаць галоў (Сержп. Казкі). Параўн. польск. rozkwasić разбіць, растаўчы, моцна параніць (да частак цела)’. Непасрэдна звязанае з расква́сіць 1 (гл.), у пераносным выкарыстанні значэння ’ўвільгатніць’ ці ’размякчыць’, ’размясіць (як цеста)’, значэнне ’рассячы’ вынікае з ’разбіць да крыві’. Паводле Запруднага (дыс., 34), значэнні ’выдзеліць кроў’ і ’выдзеліць кіслую вадкасць’ звязаны наўпрост. Малаверагодная версія пра семінарызм ад лац. quatiō, quassus ’разбіваю’, хаця Фасмер (3, 444) пасля Патабні звяртае ўвагу на рус. квас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ста́йня ‘памяшканне для коней, канюшня’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Нас., Нік. Очерки, Стан., Бяльк., Шат., Касп., Сл. ПЗБ, ТС, Сцяшк.), ст.-бел. стаиня ‘тс’; сюды ж ста́еннік ‘рысак’, стае́нніца ‘рысачка’, ‘кабыла, якую ўлетку трымаюць на стайні’ (Янк. 3.). Укр. ста́йня ‘стайня’, рус. дыял. ста́йня ‘тс’, польск. stajnia ‘памяшканне для коней або іншых сельскагаспадарчых жывёл’, чэш. дыял. stajňa, славац. stajňa. Прасл. паўн.-слав. *stajьńa ‘памяшканне для сельскагаспадарчых жывёл або месца для іх’. Дэрыват ад прасл. шматкратнага дзеяслова *stajati ‘стаяць’ < *stati ‘стаць’ з суф. ‑ьńa. Гл. Махэк₂, 574; Борысь, 574. Шымкевіч (Шымк. Собр.) параўноўваў з літ. stóně ‘тс’ (не адзначанага ў слоўніках). Вывядзенне з літ. staĩnė ‘тс’ не мае падстаў, бо апошняе запазычана ў славян, гл. Анікін, Опыт, 283.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супаста́т старое ’вораг, непрыяцель’, лаянк. ’разбойны, злачынец, ліхадзей’ (ТСБМ), ’упарты чалавек’ (чэрв., Жд. 2), ’тс’, ’варожы воін’ (Бяльк.), ’супраціўнік, нягоднік’ (Рам. 1; рас., Сл. ПЗБ), супуста́тка, лаянк. Укр., рус. супоста́т, ст.-рус. супостатъ ’праціўнік; д’ябал’, ст.-слав. сѫпостатъ ’вораг, непрыяцель, праціўнік’. З *sǫ‑po‑statъ, дзе *sǫ‑ і *po‑ прыстаўкі; *‑statъ утворана з суф. *‑tъ ад *stati, *stanǫ ’стаць’, гл. Слаўскі, SP, 2, 37; ESJSt, 14. 863 (< *sъ‑po‑stati ’паставіць аднаго супраць другога’); параўноўваюць з літ. stótas ’той, які пастаўлены’, авест. stāta ’той, які стаіць’, лац. praestātus ’пастаўлены’; гл. Траўтман, 283; Мее, 302; Фасмер, 3, 805. Паводле Львова (Этимология–1972, 112–113), дакладная калька грэч. ύπ‑εν‑αντίος < ύπο‑ ’з’, έν‑ ’перад, па’, ‑άντίος ’той, які знаходзіцца насупраць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абе́дзве (род., предл. абе́дзвюх, дат. абе́дзвюм, твор. абе́дзвюма) о́бе;
стаць ~вюма нага́мі — стать обе́ими нога́ми;
◊ ~вюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;
палажы́ць на а. лапа́ткі — положи́ть на о́бе лопа́тки;
~вюма рука́мі падпіса́цца — (пад чым) обе́ими рука́ми подписа́ться (под чем);
кульга́ць на а. нагі́ — хрома́ть на о́бе ноги́;
~вюма рука́мі трыма́цца — обе́ими рука́ми держа́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
строй (род. стро́ю) м.
1. в разн. знач. строй;
стая́ць у страі́ — стоя́ть в строю́;
с. музыка́льных інструме́нтаў — строй музыка́льных инструме́нтов;
2. (комплект одежды) наря́д, убо́р;
○ рассыпны́ с. — воен. рассыпно́й строй;
◊ вы́йсці (вы́весці, вы́быць) са стро́ю — вы́йти (вы́вести, вы́быть) из стро́я;
уступі́ць у с. — вступи́ть в строй;
стаць у с. — стать в строй
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
osłuchać się
osłucha|ć się
зак.
1. асвойтацца; прывыкнуць; азнаёміцца;
2. стаць папулярным;
3. наслухацца;
już mi się ~ła ta piosenka — я ўжо досыць наслухалася гэтай песні
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wyrobić się
wyrobi|ć się
зак.
1. выпрацавацца; сфарміравацца; скласціся;
2. (na kogo) зрабіцца, стаць (кім); набыць досвед;
~ł się na tęgiego robotnika — ён стаў добрым работнікам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
harden [ˈhɑ:dn] v.
1. рабі́ць цвёрдым; рабі́цца цвёрдым; зацвердзява́ць, цвярдзе́ць;
The cement hardened. Цэмент зацвярдзеў.
2. умацо́ўваць; загарто́ўваць; загарто́ўвацца;
harden steel загарто́ўваць сталь
3. рабі́ць неадчува́льным; рабі́цца неадчува́льным, жо́рсткім;
harden one’s heart against smb. стаць бязлі́тасным да каго́-н.;
harden smb. to smth. рабі́ць каго-н. загартава́ным, выно́слівым да чаго-н.; умацо́ўваць;
harden to labour прывы́кнуць да ця́жкай пра́цы;
harden the body/oneself against cold прывуча́ць це́ла/сябе́ да хо́ладу
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
qualify [ˈkwɒlɪfaɪ] v.
1. рыхтава́ць (каго-н.) да яко́й-н. мэ́ты; рабі́ць адпаве́дным, падрыхто́ўваць; кваліфікава́ць;
qualify oneself for a post/job рыхтава́цца да яко́й-н. паса́ды/пра́цы
2. стаць спецыялі́стам у яко́й-н. галіне́
3. атры́мліваць дыпло́м, атэста́т, пасве́дчанне;
He qualified in London to teach English. Ён атрымаў дыплом выкладчыка англійскай мовы ў Лондане.
4. быць кампетэ́нтным;
I am not qualified to judge. Не мне судзіць.
5. ling. азнача́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зна́мя ср., в разн. знач. сцяг, род. сця́га м.;
◊
высоко́ держа́ть зна́мя чьё (чего) высо́ка трыма́ць сцяг чый (чаго́);
под зна́менем (чего) пад сця́гам (чаго);
встать (стать) под зна́мя (под знамёна) (кого, чего) стаць пад сцяг (пад сцягі́) (каго, чаго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)