Бэ́стынь ’бессаромны, нахабны’ (Сцяшк. МГ). Утварэнне ад польскага дзеяслова bestwieć, bestwić się ’дзічэць, рабіцца бессаромным і г. д.’ Параўн. бэ́сціць. Не выключаецца, што бэ́стынь (суф. ‑ынь?) можа быць утварэннем ад bestia.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэа́льны ’які існуе ў рэчаіснасці’, ’які можа быць здзейснены’ (ТСБМ). Паўторнае запазычанне з рус. реальный. Ст.-бел. реалный ’рэальны’ < ст.-польск. realny ’тс’ < с.-лац. realis ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 196).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скле́йны (скле́йный) ‘умелы, панятлівы’ (Юрч. Фраз. 1), скле́йна ‘ўмела, па-майстэрску’ (Юрч. Вытв.). Няясна; магчыма, ад размоўнага мець клей (клёк) у галаве ‘быць разумным’, параўн. клій ‘жыццёвыя сілы’ (кам., Жыв. НС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́льчыць ‘туляцца, хавацца ад людзей’ (іўеў., Сл. рэг. лекс.). Параўн. польск. tulczyć ‘хаваць, перахоўваць’, што магло быць крыніцай запазычання; дзеяслоў шматразовага дзеяння ад tulić (< прасл. *tuliti, гл. Брукнер, 584), гл. тулі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тырва́ць ‘цярпець’ (Бяльк.), ст.-бел. трвати ‘трываць, цярпліва пераносіць боль, пакуты’. Са ст.-польск. trwać, польск. trwać ‘быць у пэўным стане’, ‘чакаць’, ‘працягвацца’; хутчэй мясцовы варыянт з мэтатэзай ад трываць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інструме́нт, -а і -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Прылада для выканання якой-н. работы.
Хірургічны і.
Сталярны і.
2. -у, зб. Сукупнасць такіх прылад.
Хатні і.
3. -а. Тое, што і музычны інструмент.
Духавыя інструменты.
4. -а, перан. Сродак для дасягнення чаго-н.
Быць паслухмяным інструментам у чыіх-н. руках.
○
Музычны інструмент — спецыяльная прылада для стварэння музычных гукаў пэўнага тэмбру, выканання музыкі.
|| прым. інструмента́льны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
І. цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
до́бра, прысл.
1. Так, як павінна быць, як адпавядае нормам.
Жылі д.
Д. папрацаваў.
2. Ладна-такі, парадкам, зусім.
Ужо д. сцямнела.
3. безас., у знач. вык. Пра спрыяльную абстаноўку, прыемнае акружэнне.
Д. ў лесе.
4. у знач. часц. Выражае згоду, мае знач.: так, няхай будзе так, згодзен. —
Прыходзь сёння на сход. — Д., прыйду.
Д., я магу згадзіцца з табой.
5. у знач. часц. Ужыв. як пагроза ў знач. глядзі, пачакай жа (разм.).
Д. ж!
Я табе гэта прыпомню!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
віда́ць, у форме інф., у знач. вык.
1. Можна бачыць, разгледзець.
Адсюль усё добра в.
Блізка в., ды далёка дыбаць (прыказка).
2. Можна разумець.
Сэнс байкі добра в.
3. Быць відавочным, вынікаць.
З гэтага в., што работа скончана ў тэрмін.
4. у знач. пабочн. сл. Як здаецца, мабыць, напэўна.
В., прыйдзецца ехаць аднаму.
◊
Ад зямлі не відаць (разм.) — вельмі маленькага росту.
Відам не відаць (разм.) — ніякіх прымет, нідзе не відаць.
Па ўсім відаць або як відаць — напэўна, відавочна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Тое, што і каціцца¹ (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.
Мячык качаецца па падлозе.
2. Пераварочвацца, перакульвацца з боку на бок (пра чалавека, жывёлу).
К. ў траве.
Конь качаецца па зямлі.
Дзеці качаюцца ў снезе.
3. Ляжаць без справы, без сну (разм.).
К. да раніцы ў ложку.
4. Быць хворым (разм.).
Цэлы месяц качалася з пабітай нагой (разм.).
|| наз. кача́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
раста́ць, -та́ну, -та́неш, -та́не; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі стан пад уздзеяннем цяпла.
Снег растаў.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адтаяць, перастаць быць падмёрзлым.
Дарога растала.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Паступова знікнуць; разысціся, рассеяцца.
Гукі песні расталі ў бязмежнай далечыні.
Туман растаў.
4. перан. Прыйсці ў замілаванне; расчуліцца, памякчэць.
Р. ад пахвалы.
|| незак. растава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць; -тава́й.
|| наз. растава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)