1.што і без дап.Шыць на швейнай машыне, вышываць суцэльным швом.
С. сукенку.
С. цэлы вечар.
2.перан., што і без дап. Хутка, паспешна пісаць (разм.).
С. ліст.
3.перан., без дап. Страляць (пра частую стральбу з аўтаматычнай зброі).
С. з кулямёта.
|| зак.настрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 2 знач.) іпрастрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сі́кась-на́кась ‘зігзагам’ (калінк., З нар. сл.). Рус.арл.си́кось‑ на́кось ‘крыва (надзець што-небудзь, шыць што-небудзь). Другую частку спалучэнняў Фасмер (3, 23) разглядае як на + касой (але, магчыма, тут было на + косъ, дзе кось ‘уласцівасць касога; адхіл’). Першая частка рыфмоўкі, магчыма, ад ско́са ‘скрыва’, параўн. рус.искось ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Homo hebes
Абмежаваны чалавек.
Ограниченный человек.
бел. Здаўся на затычку да пустога хлева. Ад парожняга хлева затычка. 3 ім ні шыць, ні пароць.
рус. Он пороху не выдумает. Он трёх не перечтет. Ни в дудочку, ни в сопёлочку.
фр. Homme borné (Ограниченный человек). Il n’a pas inventé la poudre (Он не выдумал пороху).
англ. He is no conjurer (Он не фокусник). He will never set the Thames on fire (Он не подожжет Темзу).
нем. Breite Stirn und wenig Hirn (Широкий лоб и мало мозга).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
адшы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак., што.
1. Адрабіць шыццём.
2. і без дап. Скончыць шыць.
3.Разм., каго. Адахвоціць, адбіць ахвоту наведваць каго‑н.; пазбавіцца ад каго‑н. Славік ламаў галаву, якім чынам адшыць Тараса і хоць на кароткі час застацца з .. [Мамай] з вока на вока.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.Шыць, вышываць суцэльным швом. Страчыць рукаў. Страчыць сукенку.// і без дап.Разм.Шыць на швейнай машыне. Шкуркі белыя дастаў, Ніткі і машыну: Шые, строчыць... Хутка стаў І краўцом хлапчына.Бялевіч.
2.перан.; і без дап.Разм. Хутка, паспешна пісаць. Пытаюць анкеты: калі я і дзе нарадзіўся? Калі я вучыўся? І з кім і калі ажаніўся?.. І строчым адказы... Старанна!..Кірэенка.// Хутка гаварыць. Жанчына трухае побач, строчыць несупынна, звягліва.Савіцкі.
3.без дап. Страляць (пра частую стрэльбу з аўтаматычнай зброі). Бесперапынна сакаталі два ручныя партызанскія кулямёты, страчылі аўтаматы.Васілеўская.Каля чыгуначнага моста .. чуваць рэдкія чэргі. Гэта на правым флангу .. строчыць Яша Шакурка.Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пацяме́шыць ’пачухаць’ (ашм., паст., Сл. ПЗБ). Да ла- і цемя шыць ’тс’, цемяшыцца ’чухацца’, ’варушыцца’, ’пераварочвацца з боку на бок’ (брасл., ашм., трак., паст., астрав., Сл. ПЗБ), якія збліжаюцца з цемя, цяміць, а таксама з укр.темʼяжити ’давіць’, рус.темяшить ’біць кулаком’, польск.ciemiężyć ’прыціскаць, душыць’ (Міклашыч, 356; Брукнер, 62; Фасмер, 4, 41 і 140).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абно́ва, ‑ы; Рмн. ‑ноў, ж.
Разм. Тое, што і абноўка. [Каця] была добрая швачка, і шыць абновы да яе неслі ледзь не з усяе вёскі.Сачанка.//перан. Нешта новае, толькі што пабудаванае. Ды не ўявіш сягоння цябе [Беларусь] без гранітных абноў і пявучых турбін, і вядомых у свеце машын.Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ко́рпацца ’капацца, калупацца’ (ТСБМ, ТС, Сл. паўн.-зах., Жд. 3, Жыв. сл., Сцяшк., Мат. Гом.). Укр.корпати ’калупаць, павольна рабіць што-небудзь’. Параўн. бел.карпаць (гл.) у значэнні ’кепска шыць’ (Нас., 230). Апошняе звязана з рус.корпать ’зашываць адзенне, лапіць’ і іншымі славянскімі паралелямі: серб.-харв.кр́пати ’лапіць абутак і адзенне’, славен.kŕpati ’тс’, польск.karpać ’лапіць адзенне’, славац.krpať ’тс’. Прасл.kъrpati вытворны дзеяслоў ад kъrpa ’лапік’ (балг.кърпа ’анучка, лапік’, серб.-харв.кр̏па ’тс’, славен.kŕpa ’лапік’, серб.-харв.кр̏пље ’від абутку’, kŕplja ’тс’, чэш.krpec, славац.krpec, польск.kierpce ’тс’). З гэтым славянскім словам, якое збераглося толькі спарадычна, генетычна звязана вядомая балтыйская назва абутку: ст.-прус.kurpe, літ.kùrpė, лат.kur̄pe (Тапароў, K–L, 323–333). Цікава, што першасны дзеяслоў літ.kur̃pti мае значэнне ’кепска шыць, вязаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падшыва́нец, падшыва́лец ’хлапчук (звычайна падлетак)’ (ТСБМ, Інстр. III), падшыва́нец ’гарэза’ (Касп.), ’той, хто выдае сябе за каго-н. іншага’ (Др.-Падб.), падшы́ты ветрам ’легкадумны’ (Сл. ПЗБ). Укр.підшива́йло ’падліза’, рус.подшива́ла ’дасціпнік, жартаўнік’, подшива́ть языком ’кпіць, жартаваць’. Да падшыць < шыць; семантыка відавочныя з фразеалагізма падшыты ветрам. Дэфініцыя Друцкага-Падбярэскага — семантычнае запазычанне з польск.podszywający się ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fell
I[fel]
v. p.t. of fall
II[fel]1.
v.t.
1) зьбіва́ць з ног, валі́ць
2) рэ́заць (дрэ́ва), сячы́(лес)
3) шыць бялі́знавым швом
2.
n.
1) спу́шчаныя дрэ́вы ў сэзо́н
2) бялі́знавае шво
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)