2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абвалакаючыся чым-н., пакрыцца цалкам.
Рака зацягнулася тонкім лёдам.
Рана зацягнулася (зажыла, пакрыўшыся скуркай).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Запаволіцца ў развіцці, працягнуцца да пэўнага часу.
Сход зацягнуўся.
4. Глыбока ўдыхнуць у сябе дым пры курэнні.
5. З цяжкасцю зайсці, дабрацца куды-н. (разм.).
З. дадому.
|| незак.заця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз.заця́гванне, -я, н. (да 1—3 знач.) ізаця́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
melancholy
[ˈmelənkɑ:li]1.
n., pl. -cholies
1) журба́, марко́та, нуда́, туга́f.; сум -у m.; мэлянхо́лія f.
2) задуме́ннасьць, заду́млівасьць f.
2.
adj.
1) марко́тны, тужлі́вы, су́мны; ну́дны
a melancholy smile — су́мная ўсьме́шка
2) задуме́нны, заду́млівы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
жа́льба, ‑ы, ж.
1. Смутак, туга, бедаванне. «Вось і ўсё, — з жальбай паглядзеўшы на школу, падумала былая настаўніца, — больш мне сюды ніколі не прыйсці, не сустрэцца з гаманлівай дзетварой».Шчарбатаў.Шчырасць бабулі і гэтыя яе слёзы ўзрушылі Андрыяна. Нейкая жальба падступала да горла, перашкаджала гаварыць.Марціновіч.
2. Скарга, нараканне. Здаецца, усё разумее Люба, але больш маўчыць, як бы носіць у сабе затоеную жальбу і крыўду на кагосьці, вядомага толькі ёй.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазаця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Зацягнуць куды‑н. або ў што‑н. усё, многае або ўсіх, многіх. На другую ноч пчаляры пазацягвалі ў лазу і ў прыбярэжныя ядлоўцавыя кусты ўсе чаўны і лодкі.Кулакоўскі.
2.пераважнабезас. Пакрыць тонкім слоем чаго‑н. усё, многае. Сажалку пазацягвала бросняй.// Загаіць усё, многае. [Салвесь:] — А хай вам толькі пазацягвае раны — забяру да сябе.Карпюк.
3.Туга сцягнуць усё, многае. Пазацягваць рукзакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагаві́ты, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і прагны. Саўка неспакойнымі прагавітымі вачамі акінуў стол і закуску на ім.Колас.Смалякоў тым часам схапіўся за флягу, паднёс яе да губ, дрыжачых, пасінелых, зрабіў некалькі прагавітых глыткоў.Чыгрынаў.Асабліва нясцерпнай была туга вечарамі, калі з таго боку астрога, дзе сядзелі крымінальнікі, у камеру даляталі песні. Нудныя, поўныя жалю, прагавітага жадання волі.Машара.Такі прагавіты і скнарлівы чалавек [Аляксей Гусак], што аж дзіва.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Труб ‘ крык, гвалт’, тру́бес ‘галашэнне, моцны плач’ (ТС). Няясна; магчыма, паходзяць ад ням.trüben ‘засмучаць, азмрочваць’, ‘муціць, каламуціць’, trüb, trübe ‘маркотна, журботна’, trübsal ‘гора, смутак, жаль, туга, журба, маркота’; пранікненне іх адбылося, відаць, праз ідыш, параўн. ід.trojb ‘труба’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.). Гл., аднак, у Скарыны Празникъ Трубъ — яўрэйскае свята, калі пад гукі труб адбывалася ахвярапрынашэнне (ГСБМ). Параўн. таксама разм. труба́ ‘гібель, пагібель’ (ТСБМ), трубе́ц ‘канец, капцы’ (ТС), збліжэнне з якімі магло ўплываць на семантыку слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тускно́та ‘маркота, смутак, сум’ (Байк. і Некр., Адм.). Ранняе запазычанне з польск.tęsknota ‘туга, смутак, журба’, пра што сведчыць замена другаснага насавога на у (Булыка, Выбр. пр., 122) < *tъskn‑ota < *tъsknъ ‘смутны, журботны, тужлівы’, ‘варты жалю, мізэрны’ (гл. папярэдняе слова), што дало натуральным шляхам прыметнік ckny ‘тс’. Ст.-польск.tesknić sobie ‘быць у роспачы, засмучаным’, дзе пазней пад уздзеяннем ‑n‑ галосны гук ‑e‑ стаў насавым гукам > tęsknić (Борысь, 632), магчыма, было крыніцай ст.-бел.тескнети ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папру́га, ‑і, ДМ ‑рузе, ж.
1. Раменны пояс або наогул пояс. На ім кучомка, верх зялёны, Кажух кароценькі, чырвоны. А стан шырокая папруга Сціскае спрытна, лоўка, туга.Колас.Том Блейн паправіў папругу на камбінезоне і асцярожна адчыніў дзверы ў кабінет.Гамолка.
2. Частка збруі для ўмацавання сядла, падсядзёлка на спіне каня. Шэмет злез з сядла, аслабіў папругу і пусціў каня папасвіцца.Лобан.Ашмо[ткі] пены маталіся на конскіх храпах, на сядзельных папругах.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
compact
I[kəmˈpækt]1.
adj.
1) тугі́, шчы́льны, шчы́тны
2) кампа́ктны
3) сьці́слы (стыль), каро́ткі
2.
v.
ту́га пакава́ць; шчы́льна зьвя́зваць, сьціска́ць
3.[ˈkɑ:mpækt]
n.
1) малы́ аўтамабі́ль
2) пу́драніца f.
II[ˈkɑ:mpækt]
n.
умо́ва, зго́да f.; кантра́кт -у m. (між бака́мі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Прыну́дзіць ’прымусіць’ (Ян.), прынудзі́лавец ’хто працуе па прымусу’ (паст., Сл. ПЗБ), загнаць у прыну́д ’прымусіць зайсці сілай’ (ТС), сюды ж дзеясловы з іншай семантыкай, адлюстраванай у ну́дзіць (гл.): прыну́дзіць ’занудзіцца, зажурыцца’ (Ян.), прыну́дзіцца ’тс’, прыну́дзіць ’затхнуцца (пра рыбу)’ (ТС); таксама сюды ж аддзеяслоўныя субстантывы прыну́да ’туга’ (ТС), пріну́жа ’прынука, прымус’ (Бяльк.). Ст.-бел.принудити ’прымусіць, загадаць’. Узыходзіць да прасл.*prinuditi, прэфіксальнага ўтварэння ад *nuditi (sę). Ст.-слав.приноудити ’прынудзіць’, ст.-рус.принудити ’прымусіць, прынудзіць; загадаць; пераканаць; прызначыць’ (Сразн.), рус.прину́дить ’прымусіць’, укр.принуди́ти ’змучыць, змарыць тугою, смуткам’.