Та́кса1 ’расцэнка тавараў або памер аплаты’ (ТСБМ), сюды ж таксава́ць ’вылічаць, ацэньваць’ (Нас., ТСБМ, Некр. і Байк.), таксо́ўшчык ’ацэншчык’ (Байк. і Некр.), такса́тар, таксо́ўнік ’тс’ (Некр. і Байк.), відаць, працяг ст.-бел.такса ’такса, расцэнка’ (1563 г.) < ст.-польск.taksa, што да с.-лац.taxa; са ст.-польск.taksować і ст.-бел.таксовати (Булыка, Лекс. запазыч., 78, 81). У сучасныя мовы, хутчэй за ўсё, запазычана з заходнееўрапейскіх моў, параўн. франц.taxer ’устанаўліваць цвёрды кошт’ — з лац.taxāre ’ацэньваць, вызначаць кошт’, уласна ’абмацваць (прыцэньваючыся)’, што этымалагічна звязана з лац.tangere ’датыкацца, чапаць, спрабаваць’, ням.Taxe ’ацэнка, расцэнка’ і інш. (Чарных, 2, 225–226; Фасмер, 4, 13; ЕСУМ, 5, 505).
Та́кса2 ’сабака Canis vertagus’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Выводзіцца (праз рус.такса?) з ням.Dachshund ’такса’, якое літаральна азначае ’барсуковы сабака’, спецыяльная парода сабак, выведзеная для палявання на звяроў, што хаваюцца ў норах (ЕСУМ, 5, 505; Чарных, 4, 13; Фасмер, 4, 13).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ну́марм
1. Númmer f -, -n;
2. Hotélzimmer n -s, - (угасцініцы);
ну́мар на дваі́х Zwéibettzimmer n;
3. (памер) Númmer f, Größe f -, -n;
4. (часткаканцэрта) (Prográmm)númmer f; Dárbietung f -, -en;
5.вайск (баецгарматнагаразліку) Kanoníer m -s, -e;
◊ гэ́ты ну́мар не про́йдзе damit [mit díeser Númmer] kommt man nicht durch
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
scale3[skeɪl]n.
1. шкала́;
Fahrenheit scale шкала́ Фарэнге́йта;
a wave-length scale шкала́ хва́ляў (пра радыё);
a scale of wages шкала́ зарпла́ты
2. машта́б, паме́р;
on a large scale у вялі́кім паме́ры;
on a world scale у сусве́тным машта́бе
3. ле́свіца;
be high in the social scale займа́ць высо́кае стано́вішча ў грама́дстве
4.mus. га́ма;
practise scales ігра́ць га́мы
5. машта́бная ліне́йка;
to scale па машта́бе
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
вышыня́, ‑і; мн. вышыні, вышынь і вышыняў; ж.
1. Адлегласць ад асновы да вяршыні. Вышыня вежы. Вышыня паверха дома. □ Насып каля моста меў пяціметровую вышыню.Шамякін.// Адлегласць ад зямлі ўверх да чаго‑н. Вышыня палёту. Вышыня зрэзу расліны. □ На вышыні больш чым тысячы метраў бліснулі ў ранішнім сонцы.. самалёты.Лынькоў.
2. Высокая прастора над зямлёй. Завоблачная вышыня. □ Луналі чайкі ў сінім паднябессі І крыкам нас віталі з вышыні.Аўрамчык.
3. Узвышша, пагорак. Заняць вышыню. □ На безыменнай вышыні Зноў разгарэўся бой.Танк.
4. Велічыня, памер, узровень чаго‑н. Вышыня ціску паветра. Вышыня голасу.
5. Перпендыкуляр, апушчаны з вяршыні фігуры на яе аснову. Вышыня трохвугольніка, трапецыі.
6. Вугал стаяння свяціла над гарызонтам.
•••
Быць на вышынігл. быць.
З вышыні птушынага палёту — з вышыні, на якую падымаюцца птушкі.
Узняць на належную вышынюгл. узняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
друк1, ‑у, м.
1. Працэс вырабу друкаванай прадукцыі; друкаванне. Падрыхтаваць да друку рукапіс. Цэх каляровага друку. Кніга выйшла з друку. □ Міхась лічыцца сёння, на трэцяй змене, адказным за якасць друку.Брыль.
2. Друкаваныя літары, друкаваны тэкст; знешні выгляд, памер друкаванага тэксту. Уборысты друк. □ Адразу кідаецца ў вочы, што друк саматужны.Навуменка.
3. Галіна вытворчасці, якая вырабляе друкаваную прадукцыю; выдавецкая і друкарская справа. Работнікі друку. Органы друку.
4. Тое, што надрукавана, сукупнасць надрукаваных твораў. Перыядычны друк. Насценны друк. □ Пра Анатоля Аніхімоўскага яшчэ ніхто не пісаў, яго партрэта ніколі не было ў друку.Асіпенка.«А дні ідуць» — кніга, высока ацэненая друкам і па заслугах прынятая чытачом.Лужанін.
•••
Памылка друкугл. памылка.
[Ням. Druck.]
друк2, ‑а, м.
Разм. Сукаватая палка; тоўсты кій. Агародамі, нацянькі, беглі да нас, на расцяробы, мужчыны з друкамі.Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
велічыня́ж
1. (памер) Größe f -, -n;
другі́ паво́дле велічыні́ der zwéitgrößte;
у натура́льную велічыню́ іn Lébensgröße (пра чалавека); in natürlicher Größe (аб другіх аб’ектах);
2.матэм, фіз, тэх Größe f -, -n, Wert m -(e)s, -е;
зада́дзеная велічын Sóllwert m, Sóllgröße f -;
3.перан (пра чалавека) Größe f -, -n;
літарату́рная велічын literárische Größe
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
дыяпазо́нм
1. Úmfang m -(e)s, -fänge; Beréich m -(e)s, -e;
дыяпазо́н го́ласу Stímmumfang m;
дыяпазо́н хва́ляў ра́дыё Wéllenbereich m;
дыяпазо́н вага́нняўфіз Schwíngungsbereich m, Schwánkungsbreite f -, -n (напрцэн);
2.перан (аб’ём, памер) Úmfang m, Áusmaß n -es, -e; Beréich m; Bréite f -, -n;
дыяпазо́н рабо́тыÁrbeitsbereich m; Árbeitsumfang m; Árbeitsbreite f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
area[ˈeəriə]n.
1. тэрыто́рыя; пло́шча; абся́г;
the area under cultivation пасяўна́я пло́шча;
She knows the local area very well. Яна ведае мясцовасць вельмі добра.
2. рэгіён, зо́на, раён, акру́га;
a conservation area запаве́днік;
a dollar area до́ларавая зона;
a no-go area
1) забаро́неная зо́на
2) забаро́неная тэ́ма
3. пло́шча;
The room is 12 square metres in area. Гэты пакой мае памер 12 квадратных метраў.
4. сфе́ра; галіна́ дзе́йнасці; во́бласць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
measure1[ˈmeʒə]n.
1. ме́ра, крок;
take drastic measures прыма́ць суро́выя ме́ры
2. ме́ра, паме́р;
in full measurefml по́ўнасцю
3. ступе́нь
4. ме́рка; адзі́нка;
А centimetre is a measure of length. Сантыметр – адзінка (мера) даўжыні.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
БАБЫЛІ́,
кутнікі, каморнікі, катэгорыя беззямельных сялян на Беларусі ў 16—19 ст. Займаліся рамёствамі, дробнымі промысламі, наймаліся на розныя работы да феадалаў, заможных сялян і гараджан. Некат. мелі сваю хату, жывёлу, агарод, сенажаць; іншыя жылі ў чужых хатах, займаючы кут ці камору, або нават жабравалі. Асн. павіннасцю бабылёў была бабыльшчына — грашовы чынш, памер якога залежаў ад заможнасці; тыя, хто меў сваю хату, плацілі падымнае. Бабылёў у зах. раёнах Беларусі часцей называлі кутнікамі ці каморнікамі. Пасля далучэння Беларусі да Рас. імперыі (канец 18 ст.) бабылёў абкладалі падушным падаткам, надзялялі зямлёю, яны выконвалі павіннасці; да сярэдзіны 19 ст. зліліся з асн. масай сялян. Бабылямі сталі называць адзінокіх, бедных, бяздомных людзей.