1. Які мае два бакі; які адбываецца, распаўсюджваецца на два бакі чаго‑н. Двухбаковы вулічны рух. □ Пятро прастудзіўся і захварэў на двухбаковае запаленне лёгкіх.Шамякін.// З абодвума правымі бакамі (пра тканіну). Двухбаковы драп.
2. Абавязковы для абодвух бакоў; узаемны. Двухбаковае пагадненне. Двухбаковыя абавязацельствы.// Які дзейнічае ў абодва бакі. Двухбаковая радыёсувязь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́ва, ‑ы. ж.
Тайнае пагадненне некалькіх асоб аб сумесных дзеяннях супроць каго‑, чаго‑н. для дасягнення пэўных палітычных мэт. Насельніцтва пачало ўсё больш і больш пераконвацца, што гэта дума з’яўляецца новай змоваю буржуазіі і самаўладства.Колас.// Тайны ўгавор, дамоўленасць. [Наталля:] Дык гэта ж і ёсць змова дваіх супроць трэцяга. Прычым, гэты трэці — чэсны чалавек.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загаво́р1, ‑у, м.
Тайнае пагадненне аб сумесных дзеяннях супраць каго‑, чаго‑н. для дасягнення пэўных мэт, часцей палітычных. Загавор супраць царскай улады. Загавор мяцежнікаў.
загаво́р2, ‑у, м.
Тое, што і замова. Паставіла [карову] да сонца галавой І загавор чыніла ад заразы.Купала.— Слабы ты загавор ад зубоў ведаеш, — сумным голасам прамовіў Гешка.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ábrede
f -, -n пагадне́нне, угаво́р
etw. in ~ stéllen — аспрэ́чваць што-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
тракта́т
(лац. tractatus = абмеркаванне, разгляд)
1) навуковая праца, у якой разглядаецца асобнае пытанне ці праблема (напр. філасофскі т.);
2) міжнародны дагавор, пагадненне (напр. мірны т.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
А́НГЛА-ШАТЛА́НДСКАЯ У́НІЯ 1707,
пагадненне аб саюзе Англіі і Шатландыі, заключанае паміж іх парламентамі. Прадугледжвала аб’яднанне дзвюх краін у адзіную унітарную дзяржаву (Вялікабрытанію) з агульным 2-палатным парламентам (513 дэпутатаў ад Англіі, 61 — ад Шатландыі). У Шатландыі захоўвалася традыц. сістэма мясц. самакіравання, судаводства і адукацыі; уводзілася аднолькавая з Англіяй сістэма падаткаабкладання, ліквідаваліся ўсе мытныя бар’еры і інш.Спец. артыкулы пацвярджалі прэсвітэрыянскі лад шатл. царквы. Пагадненне ініцыіравала Англія, каб умацаваць дынастычную унію з Шатландыяй, якая пахіснулася пасля смерці караля Вільгельма III (1702). Унія спрыяла стварэнню адзінай брыт. дзяржавы, паскорыла развіццё капіталізму ў Шатландыі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Трэст ‘аб’яднанне некалькіх прадпрыемстваў з цэнтралізаваным кіраваннем’ (ТСБМ). Праз рускую мову (трест) з англ.trust (ст.-англ.trust, trost) ‘давер, вера; крэдыт; апекаванне’, якое са ст.-ісл.traust ‘давер’, параўн. ст.-в.-ням.trōst ‘давер, вернасць’, нова-в.-ням.Trost ‘зацішша’; ‘уцеха’, гоц.trausti ‘пагадненне, саюз’, ст.-англ.threowian ‘давяраць, верыць’, якія ўзыходзяць да і.-е.*dru‑ ‘магутны, моцны’ > ‘моцны, як дрэва’ (Голуб-Ліер, 491; Чарных, 2, 262; ЕСУМ, 5, 631).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЗІЯ́ЦКІ КЛІ́РЫНГАВЫ САЮ́З,
пагадненне аб урэгуляванні дысбалансаў у міжнар. разліках паміж Бангладэш, Бірмай, Індыяй, Іранам, Непалам, Пакістанам і Шры-Ланкай. За адзінку разлікаў прынята азіяцкая грашовая адзінка, роўная па кошце адзінцы спец. правоў запазычання (СДР) у міжнародным валютным фондзе.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Konventión
[-vεn-]
f -, -en
1) канве́нцыя, пагадне́нне, дагаво́р
2) умо́ўнасць
3) звы́чай, трады́цыя
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Пакт1 ’міжнародны дагавор, пагадненне, які мае звычайна вялікае палітычнае значэнне’ (ТСБМ). З рус.пакт ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 83), дзе праз еўрапейскія мовы (параўн. ням.Pakt) з лац.pactum ’дагавор’.
Пакт2 ’арэндны гандаль малочнай гаспадаркай’ (Мядзв.), ’малочная гаспадарка’ (Яруш.), ’малачарня’ (Сл. ПЗБ), пакта́р ’арандатар памешчыцкай скаціны для гандлю малочнымі прадуктамі’ (Шн. 2). З ням.Pacht, Pächter ’тс’ праз польскае пасрэдніцтва (гл. Шн. 2, 288). Ням. з лац.pactum (гл. пакт1) (Брукнер, 391).