abrupt

[əˈbrʌpt]

adj.

1) рапто́ўны, нечака́ны

He made an abrupt turn to avoid hitting another car — Ён зрабі́ў рапто́ўны паваро́т, каб ня ўда́рыць друго́е а́ўта

2) рэ́зкі

He had an abrupt way of speaking — Ён меў рэ́зкую мане́ру гавары́ць

3) уры́вісты

an abrupt style — уры́вісты стыль

4) ве́льмі стро́мы, стро́мкі

The road made an abrupt rise up the hill — Даро́га стро́мка падняла́ся на ўзго́рак

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

варо́ты, -ро́т ед. нет, в разн. знач. воро́та;

в. хлява́ — воро́та сара́я;

в. пе́чані — воро́та пе́чени;

◊ як бара́н на но́выя в. (глядзе́ць) — как бара́н на но́вые воро́та (смотре́ть);

ні ў я́кія варо́ты не ле́зе — ни в каки́е воро́та не ле́зет;

ад варо́т паваро́т — от воро́т поворо́т;

в. пірага́мі падпёрты — ирон. воро́та пирога́ми подпёрты;

сямёра варо́т і ўсе ў агаро́д — погов. се́меро воро́т и все в огоро́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

nasty [ˈnɑ:sti] adj.

1. непрые́мны, бры́дкі, агі́дны;

a nasty smell агі́дны пах, смуро́д;

nasty weather дрэ́ннае надво́р’е

2. зло́сны, зласлі́вы, нядобразычлі́вы; раздражнёны;

a nasty remark з’е́длівая/ядаві́тая заўва́га;

a nasty temper ця́жкі хара́ктар

3. бры́дкі, непрысто́йны;

nasty language ла́янка, брыдкасло́ўе, бры́дкая гаво́рка

4. небяспе́чны, пагража́льны;

a nasty accident небяспе́чнае/жу́даснае здарэ́нне;

a nasty bend небяспе́чны паваро́т/заваро́т, небяспе́чная паваро́тка (дарогі);

a nasty cut глыбо́кі парэ́з;

a nasty illness ця́жкае/сур’ёзнае захво́рванне

♦

get/turn nasty узлава́цца, раззлава́цца; перайсці́ да пагро́з

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

кру́ча

1. Высокае месца, стромы бераг; абрыў (БРС). Тое ж круч (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.), круць (Слаўг.).

2. Яма ў рацэ; вір (Жытк., Нар., Цэнтр. і Усх. Палессе Талст., Стол.). Тое ж круч (Глуск. Янк. II).

3. Навіслы, падмыты бераг у рацэ (Жытк.).

4. Круты паварот ракі (Стол.).

5. Завіруха, снегапад з пераменным ветрам (Карскі 1898, 60, Кар., Стол.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

павярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.

1. Зрабіўшы паварот, змяніць сваё становішча. Павярнуцца кругом. □ [Насця] рэзка павярнулася і, не азіраючыся, хутка пайшла па вуліцы. Мележ. Павярнуўся рычаг, паравоз абарваў свой бег. Лынькоў.

2. перан. Змяніцца, атрымаць нечаканае развіццё. Справа павярнулася так, як не чакаў сам Пракоп. Ермаловіч. [Ірына Віктараўна] і ўявіць сабе не магла — ні дома, ні ў дарозе, — што так павернецца ўсё. Пальчэўскі.

3. Разм. Нядоўга пабыць, прабыць дзе‑н. Дзе толькі павернецца Дабрэня, там знікае сум і чуцен смех. Гурскі. Над урокамі Алесь сядзеў мала: трохі павернецца ў хаце і — ходу на вуліцу. С. Александровіч.

4. Разм. Зрабіць што‑н., управіцца з чым‑н. Павярнулася гаспадыня каля печы — і аладкі на стале. □ [Яўген:] — Нашы пакуль надумаюць ды пакуль павернуцца... У іх усё па чарзе ды памалу... Карпаў.

•••

Павярнуцца спінай да каго-чаго — выказаць абыякавасць, знявагу; перастаць звяртаць увагу на каго‑, што‑н.

Як толькі язык павярнуўся; язык не павернецца (не павярнуўся) гл. язык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

круты́

1. (адвесны, абрывісты) steil; ábschüssig;

круты́ бе́раг stéiles Úfer, Stéilufer n -s, -;

круты́ пад’ём вытво́рчасці stéiler Ánstieg der Produktión;

2. (раптоўны, рэзкі) jäh, plötzlich; scharf;

круты́ паваро́т éine jähe [schárfe] Wéndung;

3. (суровы, упарты) hart, streng, schroff;

крутыя ме́ры schárfe [strénge] Máßnahmen;

круты́ но́раў ein schróffer Charákter [kɑ-] ein schróffes Wésen;

круто́е я́йка hártes [hart gekóchtes] Ei;

круты́ вар разм síedendes [síedend héißes] Wásser;

крута́я ка́ша dícker Brei;

круто́е це́ста féster Teig;

круты́ маро́з strénger Frost

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

воро́та мн.

1. варо́ты, -ро́т ед. нет; (глухие, крытые сверху) бра́ма, -мы ж.; (простые деревенские — ещё) ве́сніцы, -ніц ед. нет;

2. анат. варо́ты, -ро́т ед. нет;

3. спорт. варо́ты, -ро́т ед. нет;

футбо́льные воро́та футбо́льныя варо́ты;

◊

триумфа́льные воро́та трыумфа́льная бра́ма;

се́меро воро́т и все в огоро́д погов. сямёра варо́т і ўсе ў агаро́д;

от воро́т поворо́т погов. ад варо́т паваро́т.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

turn

[tɜ:rn]

1.

v.i.

1) круці́цца

2) паваро́чвацца

Turn over on your back — Павярні́ся на сьпі́ну

3) паваро́чваць, зваро́чваць

The road turns to the north here — Даро́га паваро́чвае тут на по́ўнач

4) перахо́дзіць

The street turned into a highway — Ву́ліца перайшла́ ў аўтастра́ду

5) блядне́ць, бяле́ць

She turned pale — Яна́ зьбяле́ла

6) зварача́цца, зьвярта́цца

He turned to his father for help — Ён зьвярну́ўся да ба́цькі па дапамо́гу

2.

v.t.

1) круці́ць; паваро́чваць, пераваро́чваць

to turn the key in the lock — павярну́ць ключ у замку

to turn a furrow — адвярну́ць баразну́

to turn a page — перавярну́ць бачы́ну

2) пераклада́ць, перака́зваць

3) пары́раваць

to turn a punch — пары́раваць уда́р

4) загіна́ць; скру́чваць

5) спаўня́цца

He turned sixty — Яму́ спо́ўнілася шэсьцьдзеся́т

6) Figur. настаўля́ць, нацко́ўваць

to turn friends against friends — нацко́ўваць пры́яцеляў на пры́яцеляў

7) выме́ньваць, абме́ньваць

to turn stock into cash — вы́меняць а́кцыі на гато́ўку

8) зьмяня́ць рэлі́гію

3.

n.

1) абаро́т -у m.

at each turn of the wheel — пры ка́жным абаро́це ко́ла

2) паваро́т -у m.

a turn to the left — паваро́т нале́ва

right, left, about turn! — напра́ва! нале́ва! круго́м! (вайско́выя кама́нды)

3) паваро́т, заваро́т -у m.

a turn in the road — паваро́т даро́гі

4) зьме́на f.

a turn for the better (for the worse) — зьме́на на ле́пшае (го́ршае).

5) зьме́на f., перало́м -у m.

the turn of the year — перало́м го́ду, кане́ц го́ду

6) віто́к -ка́ m., адно́ ко́лца скрутка́ (вяро́ўкі)

7) чарга́ f.

to wait one’s turn — чака́ць свае́ чаргі́

8) Figur. учы́нак -ку m.

a good turn — до́бры ўчы́нак

9) прагуля́нка, прагу́лка f., шпа́цыр -у m.

•

- at every turn

- by turns

- in turn

- out of turn

- take turns

- turn down

- turn in

- turn loose

- turn off

- turn on

- turn out

- turn over

- turn to

- turn up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

вы́вернуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.

1. Перавярнуць унутраным бокам наверх. Вывернуць навалачку. □ Міхась скінуў кажух, вывернуў уверх шэрсцю і накінуў на сябе. Колас.

2. Варочаючы, выняць, выцягнуць; вырыць. Вывернуць пянёк з коранем. □ І першацвет далікатны парэчкавы, І чарназём той, што вывернуў крот, — Тры гады не ўдыхаў. Барадулін. // Падаць неўласцівы паварот; вывіхнуць. Вывернуць нагу.

3. Разм. Выліць, высыпаць, перакуліўшы пасудзіну; вываліць, выкуліць. Вывернуць вядро вады. □ За якую гадзіну назбіраў поўны кошык, а грыбоў у гэтай мясцінцы яшчэ многа. Прыйшлося вывернуць кошык, паадразаць ножкі і пакінуць толькі шапачкі. С. Александровіч. // Выкуліць з саней, лодкі і пад. [Янка:] — Ну, садзімся! Марыська, наперад за фурмана. Бяры лейцы ў рукі ды моцна трымай, каб не вывернулі! Чарот.

•••

Вывернуць душу — падзяліцца з кім‑н. сваімі перажываннямі, думкамі і пад.; расказаць усё да канца, выказаць самае запаветнае. Поўны трывогі,.. [Скуратовіч] меў патрэбу вывернуць перад кім сваю душу. Чорны. Мне хацелася гаварыць і гаварыць, нават душу вывернуць, каб Марылька паверыла кожнаму майму слову. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кальцо́, ‑а́; мн. ко́льцы (з ліч. 2, 3, 4 кальцы́), ко́льцаў; н.

1. Прадмет, звычайна металічны, які мае форму вобада, абруча, акружнасці. Па баках ад яе [варонкі] пагойдваліся скручаныя кольцы калючага дроту. Пятніцкі. Каб зрабіць.. [бугая] больш-менш паслухмяным, яму патрэбна было ўправіць у ноздры кальцо. Ракітны. Рвануў Даніла Ланцугі, І кольцы трэснулі са звонам. Колас. // мн. (ко́льцы, ‑аў). Гімнастычны снарад, які складаецца з двух падвешаных абручоў.

2. чаго. Тое, што мае форму такога прадмета. Дзед Мірон закурвае люльку, з-пад парыжэлых вусоў выпускае кольцы дыму, усё роўна бы паравоз, і ціха ўсміхаецца. Даніленка. // Тое, што абкружае, апаясвае, замыкае што‑н. або каго‑н. Кальцо блакады. □ Эвакуіраваныя чырвоныя прарваліся праз кальцо белых, кальцо, што сцягвалася наўкол горада. Мікуліч. Цяжка было зразумець, як яны [партызаны] змаглі вырвацца з кальца, знішчальнага агню. Брыль.

3. Канцавы пункт трамвайнага, аўтобуснага і інш. маршрутаў, дзе робіцца паварот для прадаўжэння шляху ў зваротным напрамку. Трамвайнае кальцо. Кальцо тралейбуса. Даехаць да кальца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)