Су́крыцца ’завівацца’ (Касп.). Трубачоў (Слав. языкозн., V, 183) бачыць дзве магчымасці тлумачэння паходжання слова: са слав.*sukriti sę, звязанага з прым. *sukrъ(jь) і, далей, з *sučiti, *sъkati (гл. сукаць) або ад літ.sukrùs ’вяртлявы, жвавы’, sùkras ’тс’, лат.sukrs ’жвавы, энергічны’. Гл. таксама сукро.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіні́цы ‘буякі’ (лід., шчуч., воран., астрав., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.; шчуч., гродз., пін., ЛА, 1). Да сіні, паводле колеру, параўн. іншую назву сі́нія гало́вы (ЛА, 1). Паводле Астрэйкі (АКД, 11), семантычны рэгіяналізм, параўн. літ.дыял.mèlỹnė ‘тс’ < mė́lynas ‘сіні’, лат.zilenes ‘буякі’ < zils ‘сіні’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́ска ‘трэска’ (астрав., воран., Сцяшк.). Няясна, фармальна ўспрымаецца як фанетычны варыянт да цёска ‘тс’, што да цяса́ць ‘часаць, апрацоўваць сякерай’ (гл.), аднак арэальна і семантычна можа суадносіцца з літ.tašyti ‘тс’, лат.test ‘тс’, што да незахаванага першаснага *tešti (Смачынскі, 661). Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
КУПА́ЛЫ Я́НКІ ЛІТАРАТУ́РНАГА МУЗЕ́Я ФІЛІЯ́Л «ВЯ́ЗЫНКА» Засн. 4.8.1945 у в. Вязынка Маладзечанскага р-на Мінскай вобл. Адкрыты 20.6.1948. Агульная пл. 232,6 м2, у т.л. пад экспазіцыяй 85,2 м2. Размешчаны ў хаце, дзе 7.7.1882 нарадзіўся Я.Купала, на ёй устаноўлена мемар. дошка (30.6.1946). З 1972 філіял уваходзіць у Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка». Экспазіцыя складаецца з мемар. і гісторыка-літ. частак. У мемар. пакоі (адноўлены ў 1964) зберагаюцца асабістыя рэчы бацькоў паэта, мэбля, посуд канца 19 ст. У гісторыка-літ. частцы — архіўныя дакументы, аўтабіягр. матэрыялы, фотаздымкі, творы мастакоў Э.Агуновіча, Я.Раманоўскага, В.Шаранговіча, што адлюстроўваюць дзіцячыя і юнацкія гады Я.Купалы. Зберагаюцца таксама прылады працы і рэчы хатняга ўжытку. У летні перыяд на тэр. філіяла дзейнічае выстаўка твораў дэкар.-прыкладнога мастацтва. Вязынцы і філіялу прысвяцілі свае творы бел. (П.Панчанка, Р.Барадулін, К.Буйло, А.Вялюгін, Е.Лось, П.Прыходзька, С.Шушкевіч і інш.), рус., укр., лат., арм. (Ю.Ванаг, П.Гарэцкі, А.Грашы, Р.Лубкіўскі, Л.Хаўстаў, А.Юшчанка), англ. і балг. (У.Мэй, А.Тодараў) і інш. паэты; мастакі М.Бельскі, Р.Віткоўскі, С.Каткоў, А.Кроль, М.Купава, У.Пашчасцеў, І.Пратасеня, І.Рэй, К.Харашэвіч і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Алю́каць ’зрабіць каго-небудзь маркотным’ (Нас.), алюканы частай лаянкай даведзены да маркотнага стану’ (Нас.). Параўн. рус.улюлюкать, заулюлюкать і літ.lelióti, alióti ’гнаць з крыкам’, лат.aluties ’паводзіць сябе па-вар’яцку, крычаць, шумець’. Сувязь анаматапаэтычных беларускіх і рускіх слоў з адпаведнымі літоўскімі і лацінскімі акрэсліць цяжка.
Драбёст ’лата’ (БРС), ’жэрдзі’ (Сцяшк.), драбясцё (Нас.), драбясце́ ’жэрдачкі’ (Сцяц.), дра́бясць ’тонкія жэрдкі’ (Сцяшк.), драбясцё, грабя́ст ’паплёт’ (Шатал.), дра́бяст, дрэбяст, ґрэ́бяст і г. д. (Сл. паўн.-зах.) ’латы, жэрдкі для лат, паплёт’. Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з літ.grebėstas ’тс’ (з дыялектнай зменай г > д).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папле́ціна ’прут, якім прымацоўваецца салома да лат пры крыцці страхі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Бір. Дзярж., Шн. 2, Янк. 3.), попле́ціна ’тс’ (Шушк.), ’кусок палкі’ (Бір. Дзярж.), ’доўгая палка’ (Сл. ПЗБ), ’жэрдка, якая кладзецца на кроквы’ (ТСБМ). Дэрыват з суф. ‑іна ад паплесці, папляту (гл. плесці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасці́лка ’посцілка’ (ТСБМ, Касп., Грыг., Бяльк.; КЭС, лаг.), ’прасціна’ (Нас., Яруш., Гарэц., Касп., Мат. Маг.), ’подсціл саломы для скаціны’ (Нас.). Да (па)слаць (па‑сцялю́) < прасл.po‑stьlati ’пасыпаць, рассяваць, раскідаць’. Семантычна блізкім да яго будзе лат.tilināt, talināt ’распрасціраць, пашырацца, быць раскладзеным’. Гл. таксама по́сцілка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пру́глічка ’драўляны падгалоўнік у ложку’ (рас., Шатал.). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 126), паколькі слова не этымалагізуецца на славянскай глебе і ягоны арэал блізкі да балтыйскага, яно магло быць запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ.brūklỹs ’тоўстая палка, кавалак дрэва’, лат.sprũngulis ’маленькі круглы адрэзак дрэва; палка, пень’.
