кісце́нь, ‑цяня, м.

Даўнейшыя зброя ў выглядзе кароткай палкі, на адным канцы якой падвешваўся металічны шар для нанясення ўдараў, а на другім была пятля для надзявання на руку. Ударыць кісцянём. □ Запясце Корчака абвіваў рэмень кісцяня. Кісцень пагойдваўся. Калючы сталёвы шар, падобны на шышку дурнап’яну. Караткевіч.

[Цюрк. кістāн.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

партупе́я, ‑і, ж.

Плечавы або паясны рэмень, да якога прышпільваецца халодная зброя, палявая сумка і пад. [Аня] азірнулася і ўбачыла высокага чалавека ў вайсковым адзенні з партупеяй цераз плячо, без шапкі. Мележ. Васілю асабліва добра запомніўся малады чарнявы лейтэнант з партупеяй на запыленай гімнасцёрцы. Няхай.

[Фр. porte-épée.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

atomár

a

1) а́тамны, я́дзерны

2) фіз., хім. атама́рны

~e Wáffen — а́тамная збро́я

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ружжо́, -а́, мн. ру́жжы і (з ліч. 2, 3, 4) ружжы́, ру́жжаў, н.

Ручная агнястрэльная зброя з доўгім ненаразным ствалом.

Паляўнічае р.

Процітанкавае р.

Быць пад ружжом (перан.: быць на ваенным становішчы, у стане баявой гатоўнасці — пра армію). У р.! (каманда стаць у строй з вінтоўкамі). Паставіць пад р. (прызваць на ваенную службу).

|| памянш. ружэ́йца, -а, мн. -ы, -аў, н.

|| прым. ружэ́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

хімі́чны chémisch, Chemíe-;

хімі́чная лабарато́рыя chémisches Laboratórium; вайск хімі́чная трыво́га Gás¦alarm m -(e)s, -e;

хімі́чная збро́я chémische Wáffe

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

бяз’я́дзерны

1. (у якім адсутнічае ядро) kérnlos;

2. паліт (у якім адсутнічае ядзерная зброя) kérnwaffenfrei;

бяз’я́дзерная зо́на kérnwaffenfreie [atómwaffenfreie] Zóne

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Necessitas est durum telum

Неабходнасць ‒ моцная зброя.

Необходимость ‒ сильное оружие.

бел. Як прыйдзе бяда, прарэжуцца і зубкі. Як дасць Бог бяду, то й грошай здабуду. Калі нацерпішся гора ‒ даведаешся, як жыць.

рус. Нужда железо ломает. Нужда цепи рвёт. Нужда научит горшки обжигать.

фр. Le besoin rend l’homme hardi (Нужда делает человека смелым).

англ. Needs must when the devil drives (Нужда заставит плясать под дудку дьявола).

нем. Not sucht Brot (Нужда ищет хлеб). Not lehrt Künste (Нужда учит искусствам).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

кісце́нь

(тат. kistän = кій)

даўнейшая зброя ў выглядзе кароткай палкі з металічнай гірай на адным канцы і пятлёй на другім.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

тэрмая́дзерны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на рэакцыі зліцця некаторых лёгкіх ядраў у больш цяжкія, якая адбываецца пры высокіх тэмпературах з вылучэннем велізарнай колькасці энергіі на працягу вельмі кароткага часу. Тэрмаядзерная энергія. Тэрмаядзерная рэакцыя. // Звязаны з выкарыстаннем энергіі, якая вылучаецца пры такіх рэакцыях. Тэрмаядзерны выбух. Тэрмаядзерная зброя. Тэрмаядзерная вайна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́дерный в разн. знач. я́дзерны;

я́дерная фи́зика я́дзерная фі́зіка;

я́дерное ору́жие я́дзерная збро́я;

я́дерный потенциа́л я́дзерны патэнцыя́л;

я́дерный взрыв я́дзерны вы́бух;

я́дерный реа́ктор я́дзерны рэа́ктар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)