conscript

[kənˈskrɪpt]

1.

v.t.

1) набіра́ць (у во́йска)

2) канфіскава́ць (для дзяржа́ўнага ўжы́тку)

2.

adj.

прызва́ны (у во́йска)

3. [ˈkɑ:nskrɪpt]

n.

прызыўні́к -а́ m., прызыўны́ -о́га m.; навабра́нец -ца, рэ́крут -а m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

zaciąg, ~u

м. набор; вярбоўка; прызыў;

zaciąg do wojska — набор у войска

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

БІ́ТВА НА ВО́РСКЛЕ 1399.

Адбылася паміж войскамі ВКЛ на чале з вял. кн. Вітаўтам і Залатой Арды на чале з ханам Цімурам-Кутлукам і цемнікам Едыгеем 12.8.1399 каля р. Ворскла (левы прыток Дняпра; верагодна, на тым самым полі, дзе адбылася Палтаўская бітва 1709). Саюзнікамі Вітаўта былі некалькі тысяч татар, прыведзеных ханам Тахтамышам. Вітаўт абяцаў Тахтамышу дапамогу ў захопе ханскага трона Залатой Арды, за што Тахтамыш павінен быў выдаць яму ярлык на Маскоўскае вял. княства, Ноўгарад, Пскоў. Вітаўта падтрымаў і папа рымскі, які абвясціў крыжовы паход на Залатую Арду. У войску ВКЛ былі атрады з Польшчы, Тэўтонскага ордэна, Валахіі. Аднак асн. сілу войска ў 15—20 тыс. чал. складалі харугвы прыкладна 50 князёў ВКЛ. Войска Залатой Арды (верагодна, большае за войска ВКЛ) сустрэла Вітаўта ў межах Залатой Арды каля пераправы цераз р. Ворскла. Спачатку татары зацягвалі час перагаворамі, а з падыходам асн. іх сіл войска Вітаўта было акружана і разбіта, тысячы воінаў загінулі ці трапілі ў палон. Вітаўт і Тахтамыш з рэшткамі войска ўцяклі. Перамога дала магчымасць Цімуру-Кутлуку ўчыніць спусташальны набег на землі Кіеўшчыны і Валыні. ВКЛ захавала кантроль над паўн. Прычарнамор’ем, хоць праваліліся планы Вітаўта дамагчыся панавання над усёй Руссю. Паражэнне садзейнічала заключэнню Віленска-Радамскай уніі 1401 ВКЛ з Польшчай.

В.Л.Насевіч.

т. 3, с. 161

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

жандарме́рыя

(фр. gendarmerie)

спецыяльнае паліцэйскае войска ў многіх еўрапейскіх краінах 19 — пач. 20 ст.; выконвала функцыі вышукной і палітычнай паліцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

кватар’е́р

(ням. Quartierherr)

службовая асоба ў вайсковых часцях, якая пры перамяшчэнні войска пасылаецца ўперад для падрыхтоўкі кватэр або выбару бівакоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

салда́т

(ням. Soldat)

1) радавы ваеннаслужачы сухапутнага войска;

2) ваеннаслужачы наогул;

3) перан. той, хто аддана служыць якой-н. справе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пограни́чный паграні́чны, паме́жны, суме́жны;

пограни́чная полоса́ паграні́чная (паме́жная, суме́жная) паласа́;

пограни́чный пост паграні́чны пост;

пограни́чные войска́ паграні́чныя (паме́жныя) во́йскі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

регуля́рный в разн. знач. рэгуля́рны;

регуля́рный дохо́д рэгуля́рны дахо́д;

регуля́рная доста́вка газе́т рэгуля́рная даста́ўка газе́т;

регуля́рные войска́ рэгуля́рныя во́йскі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ар’ерга́рд ’частка войска ззаду асноўных сіл’ (БРС). З рус. арьергард (Крукоўскі, Уплыў, 82), якое ў Пятроўскую эпоху запазычана з франц. arrière‑garde (Шанскі, 1, А, 157; Фасмер, 1, 92). На французскую крыніцу беларускага слова ўказвалі БМ, 43–44; Юрігелевіч, 130.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прызва́цца, ‑завуся, ‑завешся, ‑завецца; ‑завёмся, ‑завяцеся; зак.

Разм. Пайсці ў армію па прызыву. І Ігнась падаваўся далей на ўсход, каб усё ж прызвацца ў войска. Гурскі. — А чаму табе, браце, у Мінскім ваенкамаце Не прызвацца было?.. Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)