та́лент
(лац. talentum, ад гр. talanton = вага, вагі)
1) надзвычайныя прыродныя здольнасці (напр. паэтычны т.);
2) асоба, надзеленая надзвычайнымі здольнасцямі (напр. шукаць маладыя таленты).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Вадано́с 1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809); вадано́сы ’каромысел’ (ДАБМ, 821). Да вада і насіць.
Вадано́с 2 ’труцень’ (З нар. сл.). Назва звязана з народным уяўленнем аб трутнях: «трутні ваду носяць» (там жа, 206).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перавы́сіць, -вы́шу, -вы́сіш, -вы́сіць; -вы́шаны; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Быць большым па колькасці, памеры, вазе і пад.
Вага спартсмена перавысіла 100 кг.
2. што. Перавыканаць норму, план і пад.
П. норму выпрацоўкі.
3. што. Выйсці за межы дазволенага.
П. свае паўнамоцтвы.
П. хуткасць руху.
4. каго (што). Аказацца лепш за каго-, што-н. у якіх-н. адносінах.
П. усіх сваёй спрытнасцю.
|| незак. перавыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перавышэ́нне, -я, н.
План выкананы з перавышэннем.
П. улады.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ула́сны, -ая, -ае.
1. Які належыць каму-, чаму-н. як уласнасць.
Уласная машына.
2. Свой, асабісты.
Зрабіць што-н. уласнымі рукамі.
На ўласныя вочы ўбачыць.
Па ўласнай волі.
3. Які знаходзіцца ў непасрэдным распараджэнні, падпарадкаванні каго-, чаго-н.
У. карэспандэнт.
Уласная канцылярыя.
4. Літаральны, сапраўдны.
Ва ўласным сэнсе слова.
5. Уласцівы толькі каму-, чаму-н., без пабочных дабавак (спец.).
Уласная вага цела.
○
Уласнае імя — у граматыцы: назоўнік, які з’яўляецца асабовай індывідуальнай назвай каго-, чаго-н.; проціл. агульнае імя.
Полацк — уласнае імя горада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Ва́жніца ’важнасць; важная асоба’ (іран.) (Гарэц.). Да важны 1 суфікс жаночага роду ‑іца.
Важні́ца ’вагавая’ (З нар. сл.). Да *ваг‑ьн‑іца < вага. Параўн. іншыя назвы месца, дзе важаць: вагавая (БРС), важыўня (Бяльк.), вагільнік (З нар. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Звага́ ’спрыт, спраўнасць’ (Нас.) Рус. смал. зва́га ’павага’, укр. зва́га ’рашучасць, смеласць’. Як і адвага (гл.), павага, увага да кораня вага (гл.) з прэфіксам з‑, хутчэй назоўнік на базе прэфіксальнага дзеяслова зважаць ’звяртаць увагу’ з чаргаваннем зычнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бру́та
(іт. brutto = літар. грубы)
1) вага тавару разам з тарай (параўн. нета 1);
2) цана тавару, даход без выліку скідак, расходаў (параўн. нета 2).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
цяжар, цяжкасць, вага, груз, паклажа / нясуць на сабе: ноша
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
нелюди́м нелюдзі́м, -ма м., не́людзень, -дня м.; (дикий, застенчивый человек) дзіклі́вы, -вага м.; (угрюмый) сугне́й, -не́я м.; мармо́ль, -ля м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ciężar, ~u
м.
1. вага;
ciężar właściwy фіз. удзельная вага;
ciężar cząsteczkowy — малекулярная вага;
2. цяжар; груз;
złożyć z siebie ciężar — вызваліцца ад абавязку;
podnoszenie ~ów спарт. цяжкая атлетыка;
ciężar spadł mi z serca — камень з душы зваліўся;
być dla kogo ~em — быць цяжарам для каго; быць у цяжар каму
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)