Ру́скі ’які мае адносіны да Русі, Расіі’, ’які мае адносіны да рускіх’ (ТСБМ), старое ’у Беларусі хрысціянін усходняга абраду’, ’украінец’ (Стан.), рускій, руській ’рускі’ (Бяльк.), ст.-бел.руський (1440 г.), рускии ’тс’ (Карскі, 1, 199), сюды ж ру́скі ме́сяц ’пра нешта вельмі доўгае ў часе’ (ТС), ру́ськый мі́сяць, ру́ськый рык ’цэлы, біты, добры месяц, год’ (Клім.), ру́скі по́яс (rúski pojis) ’вузкая і доўгая тканіна’ (Варл.). Прыметнік вядомы ўсім славянскім мовам у сучасным значэнні, параўн. аднак польск.ruski ’усходнеславянскі’, ст.-слав.русьскъ (у адносінах да князя Святаполка, гл. ESJSt, 13, 784). Часцей за ўсё звязваюць са ст.-фін. азначэннем германскага племені *Rōtsi ’варагі, шведы, што нападалі на фінскія землі’, сучаснае фін.Ruotsi ’Швецыя’, што ідэнтыфікуецца з першай часткай ст.-ісл.róþsmenn або róþskarlar ’грабцы, мараходы’. Ст.-ісл.Rróþsmenn або Róþskarlar у сваю чаргу паходзяць са швед.Roslagen — назвы ўзбярэжжа Упланда. У якасці аналагічных выпадкаў перанясення назвы заваёўнікаў на заваяванае насельніцтва прыводзяцца франкі (Францыя), нарманы (Нармандыя), навагрэкі (Φωμιοί) лангабарды (Ламбардыя), балгары (Фасмер, 3, 522; з разглядам версій — ESJSt, 13, 783–785; Трубачоў, Слав. языкозн., XII, 23). Значэнне ’надта доўгі’, параўн. і польск.ruski miesiąc, мажліва адлюстроўвае разыходжанні і ў сістэме мер Вялікага княства Літоўскага, параўн. Скурат., Меры, 34.
гэ́та мяне́ не ты́чыцца das geht mich nichts an, damít habe ich nichts zu tun;
гэ́та ты́чыцца цябе́ das betrífft dich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
жы́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да жылы (у 1, 2 знач.). // Зроблены з жылы. Жыльныя струны.
2. Які мае адносіны да жылы (у 3 знач.). Жыльнае золата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́сцікавы1, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ласціку 1. Ласцікавы цэх.// Зроблены з ласціку. Ласцікавая падкладка.
ла́сцікавы2, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ласціку 2. Ласцікавая вытворчасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лесару́бны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лесаруба, лесарубаў. Лесарубная брыгада.
2. Які мае адносіны да ваякі лесу. Лесарубныя работы.// Які прызначаецца, служыць для валкі лесу. Лесарубны інструмент.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тра́версны1, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да траверса 1, траверсы. Траверсная пляцоўка.
тра́версны2, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да траверса 2, з’яўляецца траверсам. Траверсны маршрут.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырвонагвардзе́йскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да чырвонагвардзейца. Чырвонагвардзейскі шлем.
2. Які мае адносіны да Чырвонай гвардыі. У дні Кастрычніка ён [Вандыш] узначальвае чырвонагвардзейскі атрад, штурмуе Зімні палац.«Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бры́на ’вільгаць, вада’ (У склепе адна бры́на — Сцяшк. МГ). Цёмнае слова. Можа, мае нейкія адносіны да рус.-ц.-слав.брение гліна, гразь’, ст.-серб.-харв.брна ’гразь’, славен.bȓn ’рачны іл’ (аб гэтых словах гл. Фасмер, 1, 212). Але хутчэй за ўсё да слав.*brьněti ’налівацца, паспяваць’ (гл. брыня́ць), асабліва параўн. яго значэнне разбухаць’. З гэтага апошняга, відаць, і трэба зыходзіць: ’разбухаць (ад вільгаці)’ → ’рабіцца вільготным’ → ’вільгаць’. Пра сувязь дзеяслова набрыня́ць ’набухнуць’ з бры́на думаюць Арашонкава і інш., Весці АН БССР, 1972, № 1, 80.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лясны́, лясны́й, ліснэ́й ’уласцівы лесу’, ’які жыве, расце, знаходзіцца ў лесе’, ’багаты лесам, лясісты’, ’які мае адносіны да лесаводства’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ); ’дзікі’ (пра яблыні, пчолы)’ (глыб., віл., іўеў., воран., чэрв., Сл. ПЗБ). Прасл.lěs‑ьnъ. Да lěsъ > лес (гл.). Значэнне ’дзікі’ — уплыў балтыйскага субстрату; цяпер яму адпавядаюць лат. прыметнікі ад mežs ’лес’: meža pīle ’дзікая качка’ męża zvēri ’дзікія звяры і інш.’ (Непакупны, Связи, 77–82). Сюды ж лясныя пчолы ’дзікія пчолы’ (чэрв., іўеў., воран., З нар. сл.); лясны клоп ’смярдзюха’ (Сцяшк.), польск.leśnieć ’дзічэць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пяя́ць ’спяваць’ (ТСБМ, Гарэц., Касп., Кос., Жд., Сл. ПЗБ, Стан.), пе̂яць ’тс’ (ГЧ), укр.дыял.пі́яти, рус.пск.пая́ць ’тс’, польск.piejać ’тс’, серб.-харв.pòjati ’спяваць у царкве’. Прасл.*pějati, ітэратыў да *pěti (гл. пець); першапачаткова апошняе было зак. тр., а форма pějati — незак. тр. (Шаўр., Etym. Brun., 1, 84). Паводле Карскага (2–3, 392), адносіны аналагічныя да ленава́цца і ляні́цца; а (я) замест ѣ ў пяю́ць узнікла ў гаворках з моцным аканнем у пераднаціскных складах на месцы другаснага ѣ з *pějǫtь (Карскі, 1, 215).