улама́ць, уламлю, уломіш, уломіць; пр. уламаў, ‑мала; заг. уламі; зак.
Разм.
1.што. Праламаць; зрабіць пралом. Не бегай па страсе, а то ўломіш.
2.што. Ломячы, аддзяліць частку ад чаго‑н.; адламаць. Уламаць хлеба.// Выгадаць, прыдбаць што‑н. (звычайна хітрыкамі). [Бялькевіч:] — Але ў той жа час і трывога ў мяне: што там старой гэтай спатрэбілася? Гэта ж .. нешта хоча ўламаць!..Савіцкі.
3.перан.; каго. Пераканаць, з цяжкасцю ўгаварыць згадзіцца з чым‑н. «Ну няўжо я яго [Алеся] не ўламлю», — цвёрда падумала Адэля.Броўка.[Ляснічы:] — Праўду кажучы, мы са старшынёй калгаса добра-такі ўспацелі, пакуль уламалі Бандарэнку: не хацеў дапускаць Васіля да руля.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэнзу́ра, ‑ы, ж.
1. У старажытным Рыме — пасада цэнзара (у 1 знач.).
2. У капіталістычных краінах — нагляд за друкам, за зместам друкаваных твораў, пастаноўкай п’ес, кінафільмаў і пад. Царская цэнзура. Ваенная цэнзура. □ Усе газеты і пісьмы, адрасаваныя палітычным вязням у Лукішках, праходзілі строгую пракурорскую цэнзуру.Машара.Штораз часцей на старонках «Нашай нівы» белыя плямы: цэнзура лютуе.Мядзёлка.// Установа, якая ажыццяўляе такі пагляд. Друкаваўся Максім Танк і ў легальным камуністычным «Часопісе для ўсіх», які зноў жа быў забаронен цэнзурай на першым нумары.Бугаёў.
3. Прагляд твораў, якія прызначаюцца да друку, да пастаноўкі ў тэатры, або прагляд якой‑н. карэспандэнцыі, што ажыццяўляецца дзяржаўнай установай.
[Лац. censura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чаго́1, прысл.
1.пытальнае. З якой прычыны?, чаму?, навошта? Але чаго яна [Мальвіна] марудзіць? Чаму не выйдзе да стала?Колас.Чаго хмурыцца неба сіняе?Купала.[Міколу] рабілася млосна і ён злаваўся: чаго.. [Зося] маўчыць ды сумуе?Гартны.
2.адноснае. Ужываецца ў якасці злучнікавага слова ў даданых дапаўняльных сказах і адпавядае словам: а) з якой прычыны, чаму. Стаіць дзед і на іх [Міколку з бацькам] глядзіць, дзівуецца, не разумеючы, чаго яны драпака далі.Лынькоў.Наіўна дзівяцца дома, Чаго я такі худы.Маляўка; б) навошта, з якой мэтай. Расказаў.. [Андрэй] сонцу, чаго прыйшоў.Якімовіч.
чаго́2,
гл. што 1 (у 1, 6, 8, 9 і 13 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкадлі́вы1, ‑ая, ‑ае.
1. Які прыносіць шкоду, страту; шкодны. [Ніна:] — Як там [у гарбарні] дрэнна было працаваць! Такое паветра там дрэннае, шкадлівае.Гурскі.Між тым усе гэтыя сляпыя агульныя выразы вельмі шкадлівы, бо яны звязваюць уніклівую думку чалавека, заспакойваюць і закалыхваюць яе, як закалыхваюць крыклівае дзіця.Колас.
2. Які часта робіць шкоду; гарэзлівы, свавольны, памаўзлівы. Такі ўжо, брат, шкадлівы [сын], Што горшага няма: Учора зноў у слівах Яго злавіў Кузьма!.. Гілевіч. Як кот — шкадлівы, а як заяц — баязлівы.Прымаўка.
шкадлі́вы2, ‑ая, ‑ае.
Які шкадуе, выказвае спагаду, жаль. — Ціха ты! — пачуўся з печы голас, аднак не строгі, не з’едлівы, а зусім памяркоўны, нібы нават шкадлівы.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
órdentlich
1.
a
1) акура́тны, прысто́йны
2) пастая́нны, ста́лы; шта́тны
ein ~es Mítglied der Akademíe — правадзе́йны член акадэ́міі наву́к
ein ~er Proféssor — ардына́рны [шта́тны] прафе́сар
3) разм. зна́чны, немалы́
ich hábe éinen ~en Húnger — я ве́льмі хачу́е́сці
2.
adv
1) акура́тна
2) прысто́йна; пара́дкам, ла́дна, даво́лі шмат; до́сыцьтакі́, як след
ich bin ~ müde — я даво́лі- такі́ стамі́ўся
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
black2[blæk]adj.
1. чо́рны; цёмны;
a black night цёмная ноч;
turn black чарне́ць, счарне́ць;
His face was black with anger. Яго твар сцямнеў ад злосці.
2. чарнаску́ры, цемнаску́ры;
black race чо́рная ра́са
3. бру́дны;
black hands бру́дныя ру́кі
4. злы, зло́сны;
look black at smb. злава́ць на каго́-н.; кі́нуць зло́сны по́зірк на каго́-н.
5. змро́чны, пану́ры; тужлі́вы; безнадзе́йны;
black despair ро́спач, безвыхо́дны адча́й;
black humour «чо́рны гу́мар», змро́чны гратэ́ск
♦
as black as ink чо́рны як са́жа; змро́чны, бязра́дасны;
black and blue уве́сь у сіняка́х;
He is not as black as he is painted. Ён не такі благі, як яго малююць.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
follow[ˈfɒləʊ]v.
1. ісці́ ўслед/сле́дам; надыхо́дзіць;
Follow me. Ідзі ўслед за мной.
2. гна́цца (за кім-н.), прасле́даваць;
I think we’re being followed. Мне здаецца, што за намі гоняцца.
3. сачы́ць; слу́хаць ува́жліва;
Do you follow the speaker? Вы слухаеце прамоўцу?
4. разуме́ць;
I didn’t quite follow you. Я не зусім вас зразумеў.
5. трыма́цца, прытры́млівацца;
follow the rules прытры́млівацца пра́віл(аў);
follow the advice выко́нваць пара́ду;
follow an example браць пры́клад
6. выніка́ць;
it follows from this that… з гэ́тага выніка́е, што…
♦
follow suit рабі́ць то́е ж са́мае;
as follows насту́пны, такі́;
My proposal is as follows. У мяне такая/наступная прапанова.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
до́бры, -ая, -ае.
1. Чулы да людзей, спагадлівы, сардэчны.
Д. па натуры чалавек.
Добрая душа.
2. Цалкам станоўчы па сваіх якасцях, з дадатнымі ўласцівасцямі, такі, як патрэбна.
Д. характар.
Добрая кніга.
Д. густ.
Д. настрой.
Добрыя ўмовы.
3. Заснаваны на жаданні дабра.
Д. водзыў.
Добрая парада.
4. Які карыстаецца славай, слаўны, чысты.
Добрае імя.
Пакінуць аб сабе добрую памяць.
5. Умелы, старанны ў рабоце, здольны.
Д. гаспадар.
Д. майстар.
Д. работнік.
6. Даволі вялікі па колькасці, памеры (разм.).
Д. кавалак.
Д. заробак.
7. Дабратворны, спрыяльны.
Д. ўплыў.
Д. клімат.
8. Удачны, паспяховы.
Д. вынік.
Добрыя паказчыкі.
9. Прыдатны для ўжывання, карыстання.
Д. грыб.
10. Блізкі пасяброўску, звязаны ўзаемнай сімпатыяй.
Д. знаёмы.
11. Які прадказвае ўдачу, прыносіць радасць.
Добрая прымета.
Добрая навіна.
◊
Добры вечар! — прывітальны зварот пры сустрэчы з кім-н. вечарам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
яшчэ́.
1.прысл. У дадатак да таго, што было або што ёсць; зноў, паўторна.
Падліць я. малака ў шклянку.
Пасля камандзіроўкі прыеду я. сюды.
2.прысл. Ужо, у мінулым.
Купіў касцюм я. тры месяцы назад.
3.прысл. Да гэтага часу.
Стары я. рухавы.
Бацькі дома я. няма (пакуль няма).
4.прысл. Указвае на наяўнасць дастатковага часу, умоў для чаго-н.
Я. паспею на аўтобус.
Я вам я. спатрэблюся.
Я. малады.
5.прысл. (пры вышэйшай ступені параўнання). У большай ступені.
Ён я. ніжэй сагнуўся.
6.злуч. уступальны. Указвае на верагоднасць умоў ці на іх суадноснасць з чым-н.; хоць.
Я. не паправіўся пасля хваробы, а ўжо думае пра работу.
7.часц.Ужыв. пасля займ. і прысл. для ўзмацнення выразнасці.
Ён нам дапамагаў, я. як дапамагаў!
Акучнік забраў Сяргей. — Які я.
Сяргей?
◊
Яшчэ б (разм.) — было б недарэчы, калі б не...
Я. б ты не быў задаволены!
Яшчэ нічога (разм.) — да некаторай ступені здавальняюча.
Гэта я. нічога.
Яшчэ які (разм.) — такі, што нават дзіўна, цудоўна, выключна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Багня́1 ’ягня, баранчык’ (Нас.). Параўн. ст.-укр.багня (XVII ст.) ’тс’, чэш.bahnice ’аўца, што хутка дасць патомства’, славац.bahniatko ’ягня’ і г. д. Да геаграфіі слова параўн. Машынскі, JP, 11, 142–145. Утварэнне на аснове слав.*bagniti sę | (j)agniti sę ’ягніцца, цяліцца’ (форма з b‑ узнікла прэфіксальнай дэкампазіцыяй: ob‑agniti sę → o‑bagniti sę‑ → bagniti sę: польск.bagnić się, чэш.bahniti se, балг.ба́гни се і г. д., гл. Ільінскі, PF, 11, 184; Машынскі, JP, 11, 145–147; Лорэнц, Pomor., I, 13; Лер-Сплавінскі, O pochodzeniu, 159 і наст.; Махэк₂, 221; Брукнер, 197; Бернекер, 24). А ўсё-такі ці не запазычанне гэта ў бел. і ўкр. мовах з зах.-слав. моў?
Багня́2 ’пушыстая пупышка на вярбе’ (Нас.). Параўн. ба́гнята ў Бярынды, 189: «Ва́їе: пру́тье фині́ково, ро́зки дактѷлу, або полмо́вого де́рева, з квѣтом лоза́, ба́гнѧта, шутки». Укр.багня́, багні́тка ’каташок, коцік на дрэве’, польск.bagniątko ’тс’ і г. д. Да багня́1 (коцікі на дрэве, асабліва пушыстыя, часта носяць назву ягня, параўн. яшчэ ўкр.ба́зька ’аўца; коцік на дрэве’; слав.(j)agnędъ: чэш.jehněd ’тс’; Бернекер, 25). Параўн. Махэк₂, 221; Бернекер, 25; Брукнер, 197; Ільінскі, PF, 11, 184.