mind

[maɪnd]

1.

n.

1) ро́зум -у m., галава f., разумо́выя здо́льнасьці; разуме́ньне

to have a good mind — мець до́брую галаву́

2) здо́льнасьць разважа́ць, нарма́льная псы́хіка

to be out of one's mind — звар’яце́ць

to lose one’s mind — стра́ціць ро́зум

3) спо́саб ду́маньня, по́гляд, пагля́д -у m.; ду́мка f.

4) дух -у m.; настро́й -ю m.

the hostile mind — варо́жы дух

peace of mind — душэ́ўны супако́й

5) жада́ньне n., ахво́та f.; наме́р -у m.

I have a great mind to do it — Я ма́ю вялі́кую ахво́ту гэ́та зрабі́ць

to have no mind to do… — зусі́м ня мець ахво́ты…

6) ува́га, ду́мка f.

Keep your mind on your work — Засяро́дзься на пра́цы

to bear in mind — мець на ўва́зе, па́мятаць

2.

v.t.

1) па́мятаць; дбаць пра што, глядзе́ць за чым

Mind my words! — Па́мятай мае́ сло́вы!

2) слу́хацца каго́

Mind your father and mother — Слу́хайцеся свайго́ ба́цькі й ма́ці

3) Mind that you come on time — Глядзі́, каб прыйшо́ў на час

4) уважа́ць на што, глядзе́ць чаго́, займа́цца чым

Mind your own business — Займа́йся сваёй спра́вай, не мяша́йся ў чужы́я

5) дагляда́ць каго́-што, глядзе́ць за чым; турбава́цца кім-чым; сачы́ць, пільнава́ць

to mind the baby — дагляда́ць дзіця́, глядзе́ць за дзі́цем

Don’t mind me — Не турбу́йцеся за мяне́; не зварача́йце на мяне́ ўва́гі

Please mind the fire — Калі́ ла́ска, пасачы́це за камі́нам

6) Mind the step — Асьцяро́жна, прысту́пка!

7)

Do you mind my smoking? — Ці вы ня су́праць, калі́ я закуру́?

I don’t mind it a bit — Не, ані́

Yes, I mind it very much — Так, я ве́льмі су́праць гэ́тага

8) Never mind, informal — нічо́га, не турбу́йцеся

•

- be of one mind

- change one’s mind

- have in mind

- make up one’s mind

- on one’s mind

- pass out of mind

- piece of one’s mind

- set one’s mind on

- bring to mind

- call to mind

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

БРО́НЗА

(франц. bronze),

1) у тэхніцы — сплаў на аснове медзі, у якім асн. дабаўкамі з’яўляюцца волава, алюміній, берылій, крэмній, свінец, хром і інш. элементы, за выключэннем цынку (яго сплаў з меддзю наз. латунь) і нікелю (медна-нікелевы сплаў). Адпаведна бронза называецца алавянай, алюмініевай і г.д. Бронза мае значную трываласць, пластычнасць, цвёрдасць, высокія антыкаразійныя і антыфрыкцыйныя ўласцівасці.

Алавяная бронза мае да 11% волава і невялікія дабаўкі цынку, свінцу, фосфару, нікелю. Вызначаецца малым каэф. трэння па сталі. З яе робяць рабочы слой падшыпнікаў слізгання і антыкаразійную арматуру. Алюмініевая бронза мае 11% алюмінію і дабаўкі жалеза, нікелю і марганцу, якія павялічваюць трываласць сплаву. Устойлівая да сернай і большасці арган. кіслот. З яе робяць стужкі, палосы на спружыны, пруткі, трубы і фасонныя адліўкі. Берыліевая бронза мае да 2,4% берылію. Ідзе на выраб мембран, спружын, кантактаў, шасцерняў. Крэмніевая бронза мае 1—3% крэмнію, а таксама нікель, цынк, свінец, марганец. Вызначаецца высокімі мех. характарыстыкамі, антыфрыкцыйнымі ўласцівасцямі, добра зварваецца, паяецца і апрацоўваецца рэзаннем. З яе робяць пруткі, стужкі, сеткі, рашоткі, электроды. Марганцавая бронза вызначаецца павышанай каразійнай устойлівасцю, гарачатрываласцю. Свінцовістая бронза можа мець да 60% свінцу. Ёю ўкрываюць (тонкім слоем) укладышы і ўтулкі, якія працуюць у рэжыме слізгання. Хромістая бронза вызначаецца высокай электра- і цеплаправоднасцю. Ідзе на выраб калектараў эл. рухавікоў, электродаў.

2) У мастацтве — адзін з найб. пашыраных матэрыялаў для дэкар.-прыкладных вырабаў і скульптуры. Ліццё з алавянай бронзы (сплаў медзі з волавам, часам з дадаткамі інш. металаў) дае магчымасць з макс. дакладнасцю ўзнаўляць найдрабнейшыя дэталі мадэлі. Добра паддаецца апрацоўцы (чаканцы, паліроўцы, таніроўцы). Матэрыял пластычна вельмі выразны, на паверхні скульптуры (манум., дэкар., станковай) стварае своеасаблівыя святлоценявыя эфекты. Пад дзеяннем атм. з’яў набывае спецыфічныя адценні (паціну).

Вырабы з бронзы вядомы ў мастацтве Месапатаміі (3-е тыс. да н.э.), Стараж. Егіпта (2-е тыс. да н.э.); час росквіту — эпоха італьян. Адраджэння. З 17 ст. маст. ліццё з бронзы пашырана ў Францыі. Вядомыя творы з бронзы ў бел. мастацтве: помнікі Я.Коласу (1972, скульпт. З.Азгур), Я.Купалу (1972, А.Анікейчык, Л.Гумілеўскі, А.Заспіцкі), М.Багдановічу (1981, С.Вакар) у Мінску, Ф.Скарыне (1974, А.Глебаў) у Полацку, С.Буднаму (1980, С.Гарбунова) у Нясвіжы і інш.

т. 3, с. 260

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

во́ка (мн. во́чы) ср. глаз м.;

○ акамада́цыя во́ка — аккомода́ция гла́за;

◊ глядзе́ць кра́ем во́ка — смотре́ть кра́ем гла́за;

гля́нуць адны́м во́кам — взгляну́ть одни́м гла́зом;

мець в. — (на каго) име́ть зуб на или (против кого);

не мець во́ка — (на каго) не люби́ть (кого-л.), не быть располо́женным (к кому-л.), не жа́ловать (кого);

прыкі́нуць на в. — прики́нуть на глаз;

кі́нуць во́кам — взгляну́ть;

спусці́ць з во́ка — потеря́ть из ви́ду;

праве́сці во́кам (вача́мі) — проводи́ть взгля́дом (глаза́ми);

як во́кам скі́нуць — наско́лько ви́дит глаз;

спаць адны́м во́кам — спать вполгла́за;

в. не запарушы́ць — воды́ не замути́ть, му́хи не оби́деть;

з в. вы́пасці — вы́пасть из по́ля зре́ния;

у в. ўкі́нуцца — пригляну́ться;

мець на во́ку — (каго, што) а) следи́ть (за кем, чем); б) име́ть на приме́те (кого, что);

як во́кам маргну́ць — в одно́ мгнове́ние; в оди́н миг;

упа́сці ў в. — (каму) обрати́ть на себя́ (чьё) внима́ние;

на во́ку — на глаза́х, на виду́;

нако́лькі во́ка хапа́е — наско́лько ви́дит (хвата́ет) глаз;

хоць — па́льцам у в. хоть глаз вы́коли;

ні да бо́ка, ні да в. — ни к селу́ ни к го́роду;

све́жым во́кам — све́жим гла́зом;

на све́жае в. — на све́жий глаз;

в. ра́дуецца — глаз ра́дуется;

в. на в. — с гла́зу на́ глаз;

во́кам не згле́дзець — гла́зом не охвати́ть;

во́кам не маргну́ць (змаргну́ць) — гла́зом не моргну́ть (сморгну́ть);

ла́шчыць в. — глаз ра́довать;

куды́ ні кінь во́кам — куда́ ни кинь гла́зом;

пага́нае (благо́е) в. — дурно́й глаз;

во́страе в. — о́стрый глаз;

ве́рнае в. — ве́рный глаз;

глядзе́ць пі́льным во́кам — смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́ (в о́ба);

глядзе́ць крывы́м во́кам — смотре́ть ко́со;

(цёмна) хоць в. вы́калі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в (еди́ном) глазу́;

берагчы́ як зрэ́нку в. — бере́чь как зени́цу о́ка;

няўзбро́еным во́кам — невооружённым гла́зом;

ні бо́ка ні в. — почём зря;

чо́ртава в. — окно́ (в болоте);

як бяльмо́ на во́ку — как бельмо́ на глазу́;

не дагле́дзіш во́кам — запла́ціш бо́кам — посл. смотри́ в о́ба;

не ў брыво́, а ў в. — не в бровь, а в глаз;

ба́чыць в., дзе пячэ́цца ко́ка! — посл. зна́ет соро́ка, где зи́му зимова́ть!;

ба́чыць в., ды даста́ць далёка — погов. ви́дит о́ко, да зуб неймёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

То́чна 1, то́чне ’дакладна, сапраўды’ (Ян.; калінк., З нар. сл.), то́чно ’дакладна’ (Вруб.), ’нібы, быццам, якраз’ (ТС). Укр. то́чно, рус. то́чно ’дакладна’ развіліся са стараж.-рус. прыметніка точьныи ’падобны, адпаведны’ < ст.-слав. тъчьнъ ’аднолькавы, падобны’, які ўзыходзіць да наз. точь ’кропка’ < прасл. *tъčь < *tъk‑jь ад *tъkti ’тыкаць’ (Фасмер, 4, 90; ЕСУМ, 5, 611). Формы на ‑не ўзніклі пад уплывам польскай мовы (параўн. dokładnie ’дакладна’, pewnie ’ўпэўнена’ і інш.). То́чна ’іменна’ ў вырабе так точна! (ТСБМ) узята з рускай вайсковай тэрміналогіі.

То́чна 2 ’цягне на ваніты’, ’туга, нуда бярэ’ (Нас.), ’млосна, моташна, нудна’ (Тур.), то́чно ’сумна, журботна, тужліва’ (ваўк., Арх. Федар.), то́шна ’сумна, нудна’ (Касп.), ’цяжка’ (Жд. 1), ’моташна, млосна’ (Сл. ПЗБ), то́шно ’тс’ (Вруб.), то́скна ’тужліва, журботна’ (Ласт.), ст.-бел. то́шно ’тс’ (Альтбаўэр); тачнава́ць (то́чноваць) ’тужыць, нудзіцца’ (Нас.), ташнава́ць (тошнова́ць) ’тс’ (Нас., Рам. 8–9), ст.-бел. тошнити ’мець цягу, цягнуцца’, тошнитися ’станавіцца непрыемна’ (Сл. Скар.). Укр. то́шно ’цяжка, моташна’, рус. то́шно ’тс’, ’нудліва’, ’агідна, гідка’, ’млосна, прыкра’, польск. tęskno ’сумна’, ’тужліва, нудна’ (‑ę‑ мае другасны характар), teszny ’сумны, журботны’, tesznić ’сумаваць, тужыць’, ст.-польск. teskno, tesznie, teszno ’прыкра, непрыемна’, н.-луж. tešny, tešliwy ’баязлівы’, ’той, у каго сціскаецца сэрца ад жуды’, ’цяжкі, змрочны’, в.-луж. tešny, tyšny ’трывожны, смутны, баязлівы, журботны’, чэш. teskno ’сумна, тужліва’, славац. tesno ’тс’, cno (< *tskno) ’тс’. З прасл. дыял. *tъsknъ ’смутны, сумны, прыгнечаны’ (Борысь, 632) ці з *tъščьnъ (Фасмер, 4, 90), звязанага генетычна з прасл. *tъska ’смутак, прыгнечанасць, дрэннае самаадчуванне’, ’моташнасць, цяга да ванітаў’, ’млоснасць’, стараж.-рус. тъска ’цяжкая сітуацыя’, ’бура на моры’, ’гора, сум, непакой’ (Фасмер, 4, 90; ЕСУМ, 5, 612), гл. таска. Пераход ‑шн‑ у ‑чн‑ пры ад’ідэацыі звычайнай мены ‑чн‑ у ‑шн‑ у беларускіх і часткова рускіх гаворках.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ты́рыцца (ты́рицьца) ‘церціся, ацірацца дзе-небудзь’, уты́рыцца ‘ўсунуцца, улезці’: утырився сюды (Нас.),ты́рыць ‘біць’: будзем ты́рыць суседняга хлопца (уздз., Жд. 3) Параўн. укр. разм. тиратися ‘гараваць, бедаваць’, ти́рити ‘цягнуць’, ‘піхаць, усучваць’, рус. ты́риться ‘ісці, прабіраючыся крадком’, ты́рить ‘красці’, сты́рить ‘украсці’, мажліва, сюды ж з т. зв. жгонскай мовы ти́рить у́паки ‘валіць валёнкі’. Цвяткоў (Запіскі, 2, 55) параўноўваў зваротны дзеяслоў з польск. terać się бадзяцца, ацірацца’, трактуючы змену першага галоснага пры запазычанні ў якасці працэсу «нахілення або сціскання», як у польск. rozterka ‘ўнутраны непакой, ваганне’; ст.-бел. ростырк, розтырк ‘сварка, разлад’ (1518 г., ГСБМ), аднак няяснымі застаюцца фармальныя і семантычныя адносіны паміж тыраць і тырыць. У рус. тырить, стырить ‘красці, скрасці’ Кіпарскі (Зб. Бернштейну, 418) бачыць «двухбаковае чаргаванне» ў аснове *tur‑ з першасным значэннем ‘схапіць, сцягнуць’, гл. турыць. Узыходзіць да прасл. *tyriti, адносна першаснай семантыкі якога існуюць розныя меркаванні; зыходнае значэнне ‘скрытна знаходзіцца дзе-н.’ (Іваненка, Студіі з ономастики та етимології. 2010, 72), што адпавядае семантыцы зваротнага дзеяслова ў Насовіча, параўн. і стырыць ‘стаяць, прысутнічаць, дзяжурыць’ (гл.), што ўрэшце можа быць звязана з гукапераймальным тыр (гл. тыр-тыр), параўн. рус. тыр да ёр ‘бязладдзе’, ст.-польск. tyr ‘папрок’, серб. тир ‘штуршок’ і інш., гл. тыркаць, тырчаць. Што да паходжання дзеяслова, то, відаць, яно звязана з прасл. *tirati (гл. тыраць), якое выводзіцца з *terti ‘церці’ (Сной₂, 766). Відавочна, на семантыку дзеяслова маглі паўплываць іншамоўныя запазычанні, сярод якіх для ўкр. ти́рити ‘цягнуць, валачы’ прапануецца запазычанне з рум. tîrî ‘тс’ (ЕСУМ, 5, 572), а для рус. ты́риться ‘лезці, прабірацца’, тырить ‘красці’ — цыг. te terés ‘трымаць, мець, браць’ (Бараннікаў, Язык и литература, Ленинград, 1931, 7, 153; Шапавал, ВЯ, 2007, 5, 113).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

lead​1 [li:d] n.

1. the lead першынство́;

be in the lead быць упе́радзе/на пе́ршым ме́сцы

2. (over, of) перава́га;

have a lead of several points over smb.ʼs rival мець перава́гу ў не́калькі ачко́ў над сваі́м сапе́рнікам

3. кіраўні́цтва; пры́клад; ініцыяты́ва;

give a lead to smb. дава́ць пры́клад каму́-н.;

take the lead браць, узя́ць (на сябе) кіраўні́цтва/ ініцыяты́ву;

follow smb.’s lead браць з каго́-н. пры́клад

4. след; ключ;

The police are looking for a lead. Паліцыя спрабуе выйсці на след.

5. гало́ўная ро́ля; гало́ўны выкана́ўца (у п’есе, фільме)

6. BrE павадо́к, шво́рка;

The dog was on the lead. Сабака быў на павадку.

7. BrE са́мае ва́жнае паведамле́нне (у газеце)

8. BrE, electr. про́вад

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

power​1 [ˈpaʊə] n.

1. здо́льнасць, сі́лы;

mental powers разумо́выя здо́льнасці;

I’ll do everything in my power. Я зраблю ўсё, што мне пад сілу.

2. сі́ла, моц; эне́ргія; сілкава́нне; магу́тнасць;

nuclear power а́тамная эне́ргія;

horse power ко́нская сі́ла

3. ула́да; паўнамо́цтвы;

be in power мець ула́ду;

seize/lose power захапі́ць/стра́ціць ула́ду;

take/come to power прыйсці́ да ўла́ды;

a party in power кіру́ючая па́ртыя;

emergency powers надзвыча́йныя паўнамо́цтвы

4. дзяржа́ва;

the great powers вялі́кія дзяржа́вы;

an allied/enemy power саю́зніцкая/варо́жая дзяржа́ва

♦

more power to one’s elbow BrE, infml жада́ць по́спеху/уда́чы каму́-н.;

the powers that be iron. ула́дныя лю́дзі;

the (real) power behind the throne «ула́да па-за тро́нам»; няба́чная ўла́да

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

не́сці ​1, нясу, нясеш, нясе; нясём, несяце; пр. нёс, несла і нясла, несла і нясло; заг. нясі; незак.

1. каго-што. Узяўшы ў рукі, нагрузіўшы на сябе, перамяшчаць, дастаўляць куды‑н. [Людзі] неслі на насілках хворага. Якімовіч. Стары нёс за плячыма маленькі куфэрак. Чорны. // Дастаўляць, адносіць куды‑н. І нясуць, і нясуць транспарцёры На-гара, на-гара сільвініт. Хведаровіч. І нясуць у прасторы раскутыя міжпланетныя караблі Нашы вымпелы пяцікутныя. Бураўкін. // перан. Перадаваць каму‑н.; распаўсюджваць. Несці культуру ў масы. Несці веды народу.

2. каго-што і без дап. Перамяшчаць сілай свайго руху (пра вецер, плынь вады і пад.). Вецер нясе па небе хмары. □ Спакойна і павольна, як у зачарованым сне, утуліўшыся ў балоты, нясе Прыпяць сухадоламу Дняпру сваю багатую даніну. Колас. / у безас. ужыв. З усяго поля дзень і ноч дзерла снег і пясок і несла ў вёску. Пташнікаў. // Імкліва рухацца, імчаць; везці. Лодка ўвечар нас чакала, Несла нас ракою плыннай. Зарыцкі. Коні шпарка неслі па наезджанай саннай дарозе. Быкаў.

3. каго-што (толькі ў 3 ас., пераважна ў пытальных і клічных сказах). Разм. Прымушаць каго‑н. ісці куды‑н.; цягнуць. [Сымон:] — Куды гэта вас бог нясе? Лынькоў. Ажно млосна Саўку стала, Аж яго затрэсла: — А што цябе ў карак гнала? Куды цябе несла? Гілевіч.

4. Дзьмуць, павяваць, месці (пра халоднае паветра, завіруху і пад.). Мяккі снег лятае пухам, І канца яму няма, І нясе сярдзітым духам, Дзікім сіверам зіма. Колас. / у безас. ужыв. Ад акна несла холадам, тут хадзіў вецер, — нехта забыўся зачыніць фортку. Адамчык. // пераважна безас. Перадавацца па паветры, быць адчувальным (пра пах, цяпло і пад.). Пажарышча далёка відаць — на многа вёрст. Нясе гарам. Бядуля.

5. перан.; што. Выконваць якія‑н. даручэнні, абавязкі па службе і пад. Несці вахту. Несці ахову. Несці адказнасць. □ Сваю абходчыцкую службу Птах шануе і нясе спраўна, але не дае маху і на старане. Навуменка.

6. перан.; што. Пакутаваць ад чаго‑н.; мець страты. Несці кару. □ На стыку трох рэспублік Насыпаны курган. Тут біліся без страху І рускі, і латыш. Мы неслі разам страты, Салдаты і браты. Панчанка.

7. што. Прыносіць з сабою як вынік; выклікаць што‑н. Восень нясла смугу і доўгія ночы. Чорны. Хачу, каб славілі мы ўсе Паход, што людзям мір нясе. Куляшоў. Вайна заўсёды боль нясе. Броўка.

8. перан.; што. Разм. Гаварыць што‑н. недарэчнае, бязглуздае.

9. перан.; што. Мець, змяшчаць у сабе. Кожны сённяшні дзень нясе ў сабе крупінку дня ўчарашняга. «Маладосць». // Быць носьбітам чаго‑н. (якіх-н пачуццяў і пад.). Будзе ў сэрцы з веку ў век Несці творчай працы радасць Непакорны чалавек. Глебка.

10. што. Спец. Быць аснашчаным чым‑н. Карабель нясе шэсць гармат.

•••

Несці ахінею — гаварыць, пісаць і г. д. глупства.

Несці крыж — цярпліва пераносіць пакуты, выпрабаванні.

Несці сябе (высока) — трымаць сябе ганарліва. Які ён гога! які дока! Як ён сябе нясе высока! Колас.

Ногі не нясуць гл. нага.

не́сці ​2, нясе; пр. несла і нясла; незак., што.

Класці яйцы (пра птушак). — [Куры-афрыканкі] нясуць малюсенькія і вельмі ж моцныя яйкі. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

па́мяць ​1, ‑і, ж.

1. Здольнасць запамінаць, захоўваць і аднаўляць у свядомасці ранейшыя ўражанні. Зрокавая памяць. □ — Памяць [Валя] мела такую, што мы толькі дзіву даваліся: усё.. раскажа, дзе і што бачыла. Якімовіч. Стары сядзеў моўчкі, злаваў на сваю слабую памяць, якая ўсё блытае. Самуйлёнак.

2. Запас уражанняў, мінулы вопыт, якія захоўваюцца ў свядомасці і могуць быць адноўлены. Яркімі ўспышкамі паўстаюць у маёй памяці абразкі самага ранняга дзяцінства. Бядуля. Святлана перабірала ў памяці ўсе вясковыя работы, якія яна ведала. Шахавец.

3. Успамін пра каго‑, што‑н. На трэці дзень пляменнік паехаў дахаты, пакінуўшы ў нас добрую памяць аб сваім наведванні. Пальчэўскі. // Пра тое, што напамінае аб кім‑, чым‑н. [Рынальда:] — Бачыце гэты рубец?.. Гэта памяць ад фашыстаў. Краўчанка. // Успамін аб памёршым. Жывымі справамі Паэта памяць З любоўю ўшаноўвае народ. Аўрамчык.

4. Здольнасць мысліць, разважаць, усведамляць свае ўчынкі, пачуцці; прытомнасць. Бацька не то спаў, не то быў без памяці, але ляжаў неспакойна. Чарнышэвіч. Да памяці Максімка вярнуўся толькі на другі дзень, на руках у заплаканай маці. Сіняўскі.

•••

Маторная памяць — від памяці, які праяўляецца ў здольнасці выпрацоўваць сувязі паміж раздражненнем і рухам.

Без памяці — а) забываючы аб усім, да страты прытомнасці; вельмі моцна. Сёмка Бугай паціху папоўз мяжою, выбраўся за гумнішчы і пабег без памяці, часта азіраючыся назад, на вёску. Лынькоў. Напіліся ксяндзы і заснулі без памяці. Якімовіч; б) у знач. вык. У захапленні ад каго‑, чаго‑н.

Варушыць памяць гл. варушыць.

Вечная памяць каму — пажаданне, каб заўсёды помнілі нябожчыка.

Выкінуць з памяці гл. выкінуць.

Выкрасліць з памяці гл. выкрасліць.

Вылецець (выскачыць) з памяці гл. вылецець.

Дайсці да памяці гл. дайсці.

Дацца ў памяць гл. дацца.

Кароткая (курыная, дзіравая) памяць — дрэнная, слабая памяць.

Мець у памяці гл. мець.

Набегчы на памяць гл. набегчы.

На памяці чыёй; пры памяці чыёй; за чыю памяць — у перыяд жыцця каго‑н., калі ён сам быў сведкам чаго‑н. На памяці многіх жыхароў Бунтароўкі ў гэта чортава акно правалілася не адна жывёліна. Дуброўскі. [Дзед:] — За маю памяць мядзведзя тут бачылі гадоў мо’ з дваццаць таму назад. Якімовіч.

На памяць — для таго, каб помніць, не забываць каго‑, што‑н. (дарыць, даваць і пад.).

На памяць (па памяці) — не гледзячы ў тэкст (гаварыць, чытаць і пад.).

Не ў памяць — пра тое, што не помніцца. Зіма такая мне не ў памяць. Астрэйка.

Па старой памяці — пад уплывам даўніх звычак, успамінаў аб мінулым. Праўду кажучы, гэта і не лес быў, а проста так зваўся па старой памяці. Колас.

Прыйсці на памяць гл. прыйсці.

Сысці з памяці гл. сысці.

па́мяць ​2, ‑і, ж.

Здольнасць электроннай машыны захоўваць і выдаваць запісаную інфармацыю, а таксама ўстройства электроннай машыны для запісу, захоўвання і выдачы інфармацыі. Машынная памяць.

памя́ць, ‑мну́, ‑мне́ш, ‑мне́; ‑мнём, ‑мняце́; зак., каго-што.

1. Зрабіць мятым; змяць. Памяць касцюм. // Пашкодзіць ударамі, штуршкамі і пад., пагнуць. // Прыбіць, прытаптаць (пра расліны). Памята, пабіта краса і аздоба Твае збажыны. Колас.

2. Разм. Пакалечыць. Так пачаў і закончыў Мішка сваю лётн[ую] кар’еру.. — вока падбіў, лапы трохі пашкодзіў, сям-там памяў рабрыны. Лынькоў.

3. і без дап. Мяць (у 1, 2 знач.) некаторы час.

4. Тое, што і пацерці (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

world [wɜ:ld] n.

1. свет, сусве́т; зямля́, зямны́ шар;

all over the world/the world over ва ўсім све́це;

a world history сусве́тная гісто́рыя;

a journey round the world кругасве́тнае падаро́жжа;

the Old World Стары́ Свет;

the New World Но́вы Свет

2. свет, ца́рства;

the animal world жывёльнае ца́рства;

the lite rary world літарату́рныя ко́лы

3. жыццё (чалавека);

begin the world anew пача́ць но́вае жыццё

4. грама́дства;

the great world, the world of fashion вышэ́йшыя ко́лы;

the world of art артысты́чны свет

♦

be all the world to smb. быць ве́льмі зна́чным і дарагі́м для каго́-н;

be dead to the world нічо́га не заўважа́ць, не рэагава́ць;

come into the world нарадзі́цца, з’яві́цца на свет;

take the world as it is успрыма́ць жыццё такі́м, яко́е яно́ ёсць;

come up/rise/make one’s way in the world зрабі́ць кар’е́ру;

know/see the world мець во́пыт, ве́даць жыццё;

make the best of both worlds мець то́е і друго́е (не трэба выбіраць);

a man/woman of the world асо́ба, яка́я ве́дае свет;

not for all the world ні за што на све́це; ні за які́я гро́шы;

out of this world infml надзвыча́йны, дзіво́сны, цудо́ўны;

a world of troubles бе́зліч кло́патаў;

the world is his oyster пе́рад ім адчы́нены ўсе дзве́ры;

it’s a small world які́ малы свет;

who in the world is he? хто б гэ́та мог быць?;

feel on top of the world быць на вышыні́ шча́сця;

how is the world with you? як ма́ешся?

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)