дале́йшы, ‑ая, ‑ае.
Які з’яўляецца працягам чаго‑н. папярэдняга; наступны. Цэлае лета жыла Аленка думкаю аб новай школе, аб далейшай сваёй навуцы. Колас. Хлопцы пусціліся ў далейшую дарогу. Маўр. // Размешчаны за чым‑н., далей чаго‑н. [Макара] пацягнула паглядзець, што напісана там, на тых далейшых шчытках. Дуброўскі. // у знач. наз. дале́йшае, ‑ага, н. Будучае. У далейшым будзем рабіць інакш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камбінава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак.
1. што. Спалучаць, злучаць розныя (але аднародныя) элементы ў пэўным парадку ў адно цэлае. Камбінаваць фарбы розных адценняў. Камбінаваць мінеральныя ўгнаенні.
2. што. Аб’ядноўваць (прадпрыемствы) у камбінат (у 1 знач.).
3. Разм. Рабіць камбінацыі (у 2, 3 знач.). Так прайшло два гады, Анэта працавала ў калгасе, а Марцін па-свойму камбінаваў. Чарнышэвіч.
[Ад лац. combinare.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцяга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разабраць, разнесці за некалькі прыёмаў, у розныя месцы. Ніжніх лесвіц няма — расцягалі на дровы, на верхніх ярусах — густыя пераплёты коса пастаўленых клетак. Навуменка. Абгніў, абваліўся паркан. Праўда, .. [Алеся] сама пакрысе яго расцягала. Скрыган. // Раскрасці. Пайсці ў лес, гэта значыць кінуць усё дабро. А хіба яно застанецца цэлае! Яго ж расцягаюць дарэшты. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
анса́мбль
(фр. ensemble = сукупнасць)
1) стройнае спалучэнне частак у адно цэлае (напр. архітэктурны а.);
2) група выканаўцаў, якія выступаюць як адзіны мастацкі калектыў (напр. а. песні і танца).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Плаўні́к 1 ’орган руху ў рыб і водных жывёл’ (ТСБМ). З рус. плавни́к ’тс’, якое ўзнікла нядаўна як навуковы тэрмін, яшчэ ў “Поўным руска-польскім слоўніку” (Варшава, 1894 г.) польск. pletwy (сучаснае płetwa) адпавядае рус. пла́вательные перья, як і ў Даля (3, 118).
Плаўні́к 2 ’вуда’ (Жд. 3). Няясна. Малаімаверна, каб слова ўтварылася з польск. pławnik ’паплавок у вуды’ — наватвор з 1908 г. (Банькоўскі, 2, 621), у выніку пераносу значэння з часткі на цэлае.
Плаўні́к 3 ’рыбацкі човен’ (Бяльк.). Утворана пры дапамозе суф. ‑(н)ік ад польск. pławny ’прыдатны да плавання’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кі́дацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. гл. кінуцца.
2. чым. Кідаць у каго-, што-н. або адзін у аднаго.
К. снежкамі.
3. перан., кім-чым. Нядбайна адносіцца да каго-, чаго-н., не шанаваць каго-, што-н. (разм.).
К. добрымі працаўнікамі.
Нельга к. грашамі.
4. Жыць у пастаянных клопатах, у горы, бедна; гадавацца без належнага догляду (разм.).
Цэлае лета кідаецца селянін: то ў полі, то на гаспадарцы.
Так і кідаецца бедная сірата без бацькоў.
◊
Асою ў вочы кідацца (разм., неадабр.) — быць вельмі назойлівым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
злучы́ць¹, злучу́, злу́чыш, злу́чыць; злу́чаны; зак.
1. каго-што. Саставіць з многага (многіх) адно цэлае, аб’яднаць, зліць адно з другім.
З. намаганні.
З. свае сілы.
З. два прадпрыемствы ў адно.
2. што. Змацаваць, звязаць адно з другім.
З. правады.
3. што з чым. Звязаць, спалучыць.
З. тэорыю з практыкай.
4. каго-што з кім-чым. Устанавіць зносіны, сувязь паміж кім-, чым-н.
З. гарады чыгункай.
З. каго-н. з кім-н. па тэлефоне.
|| незак. злуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. злучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ідэагра́ма
(ад гр. idea = паняцце + -грама)
умоўны знак, які абазначае (у адрозненне ад літары) не гук якой-н. мовы, а цэлае паняцце, напр. кітайскі або егіпецкі іерогліф, матэматычная лічба і знак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
па́ра
(ст.-польск. para, ад с.-в.-ням. pār)
1) два аднолькавыя сіметрычныя прадметы, якія складаюць адно цэлае;
2) дзве асобы або дзве жывёліны рознага полу;
3) запрэжка з дваіх коней.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
энклі́тыка
(гр. enklitike)
лінгв. слова, якое не мае ўласнага націску і стаіць пасля націскнога слова, да якога яно прымыкае, утвараючы разам з ім адно фанетычнае цэлае (напр. «там жа», «узяць бы»).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)