васьмёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
8.
2. Група з васьмі чалавек або васьмі аднародных прадметаў.
В. самалётаў.
Лодка-в. (з чатырма парамі вёсел).
3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 8 (разм.).
Самалёт зрабіў васьмёрку.
Ехаць на васьмёрцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №8).
4. Ігральная карта з васьмю ачкамі.
5. Школьная адзнака.
|| прым. васьмёрачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
каці́цца¹, качу́ся, ко́цішся, ко́ціцца; незак.
1. Рухацца, верцячыся ў адным напрамку, а таксама ехаць, пасоўвацца (пра сродкі перамяшчэння на колах).
З гары коціцца камень.
Калёсы каціліся па дарожцы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Струменіцца, цячы (пра ваду, пот і пад.).
Коцяцца хвалі.
Пот градам каціўся па твары.
3. заг. каці́ся (каці́цеся). Ідзі (ідзіце) адсюль (разм.).
Каціцеся, пакуль цярпенне не лопнула!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рашы́ць, рашу́, рэ́шыш, рэ́шыць; рэ́шаны; зак.
1. з інф. Абдумаўшы, прыйсці да якога-н. выніку, заключэння.
Рашыў ехаць сягоння.
2. з інф. і дадан. Вынесці рашэнне адносна каго-, чаго-н.
Праўленне калгаса рашыла пачаць будаўніцтва электрастанцыі.
3. што. Расходаваць што-н. нажытае (разм.).
Р. маёнтак.
◊
Рашыць жыцця — забіць.
|| незак. раша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. рашэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
суправаджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго-што. Ісці, ехаць разам з кім-н. у якасці спадарожніка, правадніка, перакладчыка, аховы і пад.
С. турыстаў на экскурсіі.
С. дэлегацыю.
2. што. Адбывацца, рабіць адначасова з чым-н., спадарожнічаць чаму-н.
С. гаворку жэстамі.
3. што чым. Служыць дапаўненнем да чаго-н.
С. даклад дэманстрацыяй фільма.
|| зак. суправадзі́ць, -ваджу́, -во́дзіш, -во́дзіць.
|| наз. суправаджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Вы́брык ’выхадка’ (БРС), вы́брыкі ’дзіўныя паводзіны, фокусы’ (Цых.), укр. вибрик ’выхадка, жарт; скок’, польск. wybryk ’падскок, выхадка’. Параўн. выбры́кваць ’падскокваць’ (да брыкаць), на значэнне бел. і ўкр. слоў, магчыма, уплывала польск., параўн. рус. курск. ехать выбриком ’ехаць галопам’, данск. вы́брики ’брыканне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ú-Bahn
f - метрапалітэ́н, метро́, падзе́мная даро́га
mit der ~ fáhren* — е́хаць на [у] метро́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
заспакае́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. заспакоіць і стан паводле знач. дзеясл. заспакоіцца. Сваёю заяваю Мікіта ў значнай ступені паспрыяў заспакаенню таго разброду, што пачаўся паміж затонцамі. Колас. Адзіны выхад — трэба ехаць на Паволжа і там знайсці заспакаенне ў працы. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. граз, гразла; незак.
Апускацца ў што‑н. гразкае, топкае. Ногі правальваліся скрозь мох, гразлі ў ліпкай, цягучай твані балота. Лынькоў. Разведчык пад’ехаў і далажыў, што далей ехаць нельга — дарога пайшла праз дрыгву, коні гразнуць з першых крокаў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мажа́ры, ‑аў; адз. няма.
Абл. Вялікія сялянскія калёсы з высокімі драбінамі; кары (у 2 знач.). Дзесьці па дарозе да Масквы, на адной з невялікіх станцый, я павінен буду выйсці з цягніка, перасесці ў глыбокія сялянскія мажары і ехаць у Віхораўскі калгас. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́ргаць ’сёрбаць, есці’ (Бяльк., Юрч.). Гукапераймальнае, “глухі” варыянт — пуркаць ’тс’ (гл.), гл. таксама Гарачава, Этимология–1985, 69: да прасл. *pьrgati са значэннем хуткага py-ху, параўн. каш. purgac ’хутка ехаць’, сюды ж серб.-харв. prgav ’шустры, нецярплівы’, балг. пьргав ’хуткі, лоўкі’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)