рэ́мень, ‑меня і раме́нь, ‑мня, мн. рамяні, ‑ёў; м.
1. Доўгая паласа вырабленай скуры. За плячыма была вялікая паходная сумка, на рэмені вісела стрэльба. Самуйлёнак. Моцна скруцілі Міколу рукі назад, аж уеліся рамяні ў цела. Лынькоў. // Скураны пояс, папруга. Стары туга падпяразваўся рэменем, акуратна заліў сваю бараду і выглядаў куды маладзейшым за свае гады. Шчарбатаў. Кастусь адразу падняўся з зямлі, правёў пальцамі пад рэменем, абцягваючы гімнасцёрку на сваёй тонкай .. паставе. Ваданосаў.
2. Доўгая паласа вырабленай скуры або моцнай тканіны, якая служыць для перадачы руху ад аднаго шківа да другога. Прывадны рэмень.
3. толькі мн. (рамяні́, ‑нёў). Прыстасаванне для ўвязвання і пераноскі ручнога багажу, якое ўяўляе сабой дзве злучэння перамычкай палоскі скуры або моцнай тканіны са спражкамі. А на іншых ложках — яны яшчэ пахлі свежай фарбай, — ляжалі перавязаныя рамянямі клумкі. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туні́ка
(лац. tunica)
1) доўгая свабодная мужчынская і жаночая кашуля, якую насілі пад тогай старажытныя рымляне;
2) касцюм танцоўшчыцы ў выглядзе ліфа і доўгай спадніцы з цюлю;
3) заал. знешні покрыў тунікатаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Вадзі́ла 1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Да вадзіць 1. Словаўтваральная паралель тачыла.
Вадзі́ла 2 ’павадок у каня’ (Дзмітр.). Да вадзіць. Параўн., аднак, рус. удила ’тс’.
Вадзі́ла 3 ’прылада гнуць палазы’ (Бяльк.). Да вадзіць. Параўн. укр. водило ’доўгая жэрдка, варочаючы якой згінаюць калёсны вобад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папле́ціна ’прут, якім прымацоўваецца салома да лат пры крыцці страхі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Бір. Дзярж., Шн. 2, Янк. 3.), попле́ціна ’тс’ (Шушк.), ’кусок палкі’ (Бір. Дзярж.), ’доўгая палка’ (Сл. ПЗБ), ’жэрдка, якая кладзецца на кроквы’ (ТСБМ). Дэрыват з суф. ‑іна ад паплесці, папляту (гл. плесці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прынцэ́са ’сукенка з шырокімі фальбонамі’ (віл., Жд. 3). Пераноснае з прынцэ́са ’тытул жонкі або дачкі прынца’, якое праз ням. Prinzessin з франц. princesse (Фасмер, 3, 365). Параўн. аналагічныя рус. дыял. принце́сса ’жаночая прыгожая доўгая сукенка (звычайна адразная, з расклёшанай ці складкаватай спадніцай, фальбонамі)’, принце́сс ’тс’, ’сукенкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бурт, ‑а, М ‑рце, м.
Доўгі капец бульбы, агародніны, сіласу і пад. Метраў за трыста ад балота калгаснікі склалі тры бурты, відаць, насенкі, з якіх адзін быў толькі прыкрыты саломай. Паслядовіч. Яны ўдвух [Курловіч і Парфёнчык] скублі салому, уціскалі вяроўкамі вязкі, насілі на гарод і ўкрывалі бурты бручкі. Дуброўскі. // Доўгая спецыяльна складзеная на захоўванне куча, скірда якога‑н. угнаення, торфу і пад. Бурт кампосту. Бурт торфу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кажу́х, ‑а, М ‑жусе, м.
1. Доўгая верхняя вопратка з вырабленых аўчын. Абодва [дзяды] былі ў доўгіх кажухах і нават пры рукавіцах: вясна вясной, а ноччу яшчэ ўсяго можа быць. Кулакоўскі. Міхась скінуў кажух, вывернуў уверх шэрсцю і накінуў на сябе. Колас.
2. Пакрыцце, футляр з жалеза, цэглы, дрэва і пад. для ізаляцыі або засцярогі збудаванняў, механізмаў ці іх частак. Металічны кажух. Кажух кулямёта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэ́рдка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Доўгі тонкі, ачышчаны ад галля ствол дрэва, прызначаны для гаспадарчых мэт. Плот з жэрдак. □ За Свіслаччу жэрдка ад стога, Як тычка, стаіць сіратой. Колас. // Доўгая выструганая палка; шост. Вядро, гойдаючыся на жэрдцы, стукалася аб зруб. Чорны. Павёў доктар пана ў лазню, пасадзіў на палок ды загадаў трымацца аберуч за жэрдку. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АБАШЫ́ДЗЕ Грыгол Рыгоравіч
(1.8.1914, г. Чыятура, Грузія — 29.7.1994),
грузінскі пісьменнік. Акад. АН Грузіі (1979). Герой Сац. Працы (1974). Скончыў Тбіліскі ун-т (1936). Распрацоўваў гіст. і актуальныя тэмы сучаснасці: паэмы «Георгій Шосты» (1942), «Непераможны Каўказ» (1943), «Легенда пра першых тбілісцаў» (1959), цыкл вершаў «Продкі і сучаснікі. Літаратурныя пісьмы» (1979), зб. вершаў «Залаты вінаграднік» (1966) і інш. Раманы (трылогія) «Лашарэла» (1957), «Доўгая ноч» (1963), «Цотнэ, або Падзенне і ўзвышэнне Грузіі» (1975) прысвечаны Грузіі 11—13 ст. Дзярж. прэмія СССР 1951.
т. 1, с. 16
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАВІЯ́Л
(Gavialis),
адзіны род паўзуноў сям. гавіялавых атр. кракадзілаў. 1 від. — гавіял гангскі (Gavialis gangeticus). Пашыраны ў рэках Індастана і Індакітая. Пераважна жыве ў вадзе. Занесены ў Чырв. кнігу МСАП.
Даўж. да 7 м. Спіна цёмная, бура-зялёная, бруха жоўта-зялёнае. Характэрныя доўгая і вузкая морда з расшырэннем на канцы і доўгія тонкія зубы з вяршынямі ўперад і ўбок Корміцца пераважна рыбай, зрэдку птушкамі і дробнымі млекакормячымі (у т. л. іх трупамі). Яйцы адкладае ў пясок на водмелях.
т. 4, с. 416
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)