спосабы ўпрыгожвання вакальнай і інструментальнай мелодыі; сукупнасць гукаў, якія аплятаюць асн. лінію мелодыі. Вытокамі звязана з мастацтвам імправізацыі, пашырана ў аўтэнтычным фальклоры. Адрозніваюць мелізмы і свабодную арнаментыку — апяванне гукаўасн. мелодыі рознымі фігурацыямі, фіярытурамі, пасажамі. Маст. функцыі і выразныя магчымасці арнаментыкі ў значнай ступені залежаць ад асаблівасцяў муз. Інструментаў, вышыні і рухомасці пеўчых галасоў і інш. Багаццем арнаментыкі вызначаюцца дзямесцвенныя спевы ў старарус. пеўчым мастацтве, франц. клавесінная музыка 17—18 ст. («галантны стыль»), італьян. оперы 18 ст. Для сучаснай прафес. музыкі мала характэрная, за выключэннем твораў, заснаваных на стылізацыі. Вылучаюць суразмерную арнаментыку (перыяд. паўтор меладычных груп, пераважае ў інстр. музыцы) і несуразмерную ў характары rubato (акцэнтаванне асобных гукаў мелодыі, павышэнне экспрэсіі; пераважае ў вак. музыцы).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
symphony
[ˈsɪmfəni]1.
n., pl. -nies
1) сымфо́нія f.
2) гармо́нія гу́каў
3) гармо́нія
2.
adj.
сымфані́чны
symphony orchestra — сымфані́чны арке́стар
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
акамада́цыя, ‑і, ж.
Спец. Прыстасаванне да чаго‑н. Акамадацыя органаў мовы. Акамадацыя гукаў (у мове).
•••
Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.
[Лац. accomodatio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
двухгало́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які спяваецца на два галасы. Двухгалоснае спяванне. Двухгалосная песня.
2. Які з’яўляецца спалучэннем двух галосных гукаў у аднаскладовым вымаўленні; дыфтангічны. Двухгалосны гук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ш-ш, выкл.
Разм.
1. Ужываецца як заклік да цішыні, маўчання, спакою і пад.
2. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння гукаў, якія ўтвараюцца пры шыпенні, і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прутэ́ ’дыван, вытканы з самаробных нітак’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). Відавочна, з *портэ́, параўн. палес.пуртяны́ ’з порту’ (Уладз.) у выніку перастаноўкі гукаў. Далей гл. порт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брані́цы ’каноплі без семя’ (Мат. Гродз., ДАБМ, 869), бра́ніцы ’тс’ (Сцяшк. МГ). Сюды, з метатэзай гукаў, барні́цы ’тс’ (Жд., Шчарб.). Да браць (тлумачэнне гл. у Даля).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акусты́чны
(гр. akustikos = слыхавы)
які мае дачыненне да гукаў, акустыкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дыфто́нг
(гр. diphthongos)
спалучэнне двух галосных гукаў у адным складзе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кансана́нс, ‑у, м.
1. Гарманічнае спалучэнне некалькіх гукаў; мілагучнасць; проціл. дысананс.
2. Від няпоўнай рыфмы, у якой націскныя галосныя розныя, але паслянаціскныя, а часам і пераднаціскныя гукі супадаюць.
[Фр. consonance.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)