мі́ласць ж

1. (ахвяраванне) Gnáde -, -n, Gnádenbezeigung f -, -en, Gnádenbezeugung f -, -en;

2. (велікадушнае стаўленне) Gnáde f -; Güte f -;

Ва́ша мі́ласць уст Éuer Gnáden!;

◊ змяні́ць гнеў на мі́ласць Gnáde für [vor] Recht ergéhen lássen*;

зда́цца на мі́ласць перамо́жцы sich dem Síeger auf Gnáde oder [und] Úngnade ergében*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

змякча́ць, змякчы́ць

1. weich máchen, erwéichen vt; enthärten vt (ваду);

2. перан míldern vt, líndern vt; mäßigen vt (паменшыць); ábschwächen vt, dämpfen vt (удар);

змякча́ць гнеў den Zorn mäßigen;

змякча́ць прысу́д ein Úrteil míldern;

3. (каго-н) erwéichen vt, wéicher [mílder] stímmen;

4. лінгв palatalisíeren vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

rage

[reɪdʒ]

1.

n.

1) гне́ў -ву m.; шал -у m., шале́нства n., лю́тасьць f.

to fly into rage — мо́цна ўзлава́цца, ускіпе́ць зло́сьцю

2) разью́шанасьць, разьлютава́насьць f.

3) ма́нія f.; пава́льнае захапле́ньне (ру́хам, ідэ́яй, мо́дай)

2.

v.i.

1) пала́ць гне́вам, шале́ць, злава́цца

2) бушава́ць

3) лютава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

суня́ць сов.

1. уня́ть; (сдержать действие — ещё) останови́ть;

с. слёзы — уня́ть слёзы;

с. кроў — останови́ть кровотече́ние;

2. (прекратить движение) останови́ть;

с. нато́ўп — останови́ть толпу́;

3. (усмирить) уня́ть; успоко́ить; угомони́ть;

с. дзяце́й — уня́ть (успоко́ить, угомони́ть) дете́й;

4. перен. уня́ть;

с. гнеў — уня́ть гнев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тушы́ць I несов.

1. (прекращать горение) туши́ть, гаси́ть; (свечу, лампу — ещё) задува́ть;

2. перен. туши́ть, гаси́ть;

т. гнеў — туши́ть (гаси́ть) гнев;

○ т. мяч — спорт. гаси́ть мяч;

◊ прыйсці́ све́чкі т. — прийти́ к ша́почному разбо́ру

тушы́ць II несов., кул. туши́ть;

т. бара́ніну — туши́ть бара́нину

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыту́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Стукнуць, ударыць нагой аб падлогу, зямлю. Мірон Якімавіч прытупнуў пару разоў, абтрасаючы валёнкі. Хадкевіч. Духавы аркестр урэзаў «Кракавяка», і Тхорык з імпэтам узмахнуў вольна рукою, прытупнуў ботамі. Кулакоўскі. // Станцаваць. Здаецца, паехаў бы дадому ды так прытупнуў на чыім-небудзь вяселлі, каб аж падэшвы ў ботах паадставалі. Дайліда. // Тупнуць нагой, выказваючы свой гнеў, абурэнне. — Няпраўда. Н-няпраўда! — аж прытупнула нагой дзяўчынка. Савіцкі. Дырэктар быў не такі. Ён і накрычыць, калі трэба, і нагой прытупне. Але варта таму ж Апанасу ці каму-небудзь іншаму папасціся яму на вочы праз некалькі хвілін, як ён на ўсё забываў. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́расны, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Разлютаваны, які знаходзіцца ў стане моцнага гневу. Як пчолы з разбітага вулля Бароняцца ярасным роем, Так помсцяць за кроў, за разгулле Фашысцкім бандытам героі. Колас. // Які выражае гнеў, азлабленне. Яўген нахіліўся, згорбіўся, і шыя ў яго зрабілася барвовай, а ў чорных вачах запалаў ярасны бляск. Савіцкі. / у перан. ужыв. Пажылыя мужчыны, Угінаючы дол, Носяць палкія міны, Грузяць ярасны тол. Глебка.

2. Вельмі моцны, празмерны ў сваім праяўленні. Ішлі мы ў бой і яраснымі ўдарамі Крышылі інтэрвенцкія палкі. Гаўрусёў. Цераз Лявона бегалі сюды і туды людзі, ён чуў лаянку, удары, ярасныя выкрыкі і звон выбітых шыбаў. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВЯРЫ́ГА-ДАРЭ́ЎСКІ Арцём Ігнатавіч

(4.11.1816, в. Кублічы Ушацкага р-на Віцебскай вобл. — 1884),

бел. пісьменнік-дэмакрат. Скончыўшы Забельскую гімназію (Верхнядзвінскі р-н), служыў у розных установах Віцебска. Жыў у в. Стайкі паблізу ад Віцебска, арганізоўваў нар. школы, б-кі, чытальні. Падтрымліваў сувязь з У.Сыракомлем, А.Кіркорам, В.Дуніным-Марцінкевічам, В.Каратынскім, Я.Вулем, А.Рыпінскім і інш., якія пакінулі свае запісы ў «Альбоме» Вярыгі-Дарэўскага. У час паўстання 1863—64 адзін з арганізатараў узбр. выступлення на Віцебшчыне. У 1863 арыштаваны і зняволены ў віцебскую турму, у 1865 сасланы ва Усолле (Усх. Сібір). З 1868 на пасяленні ў Іркуцку. Памёр у Сібіры. Аўтар паэмы «Ахульга» (тэматычна звязана з вызв. барацьбой горцаў пад кіраўніцтвам Шаміля), драмы «Гордасць», камедый «Хцівасць» і «Грэх 4-ы — гнеў», дарожных нататкаў «Гутарка з пляндроўкі па зямлі латышскай» (матэрыялам паслужыла паездка Вярыгі-Дарэўскага ў інфлянцкія паветы Віцебскай губ. ў 1859), верша «Думкі хлопка з аколіц Віцебска на адглос вольнасці» (нап. 1858), твораў «Быхаў», «Паўрот Міхалка» і інш. Першы пераклаў на бел. мову паэму «Конрад Валенрод» А.Міцкевіча. Бел. творы Вярыгі-Дарэўскага з-за цэнзурных умоў не друкаваліся, рукапісы іх не знойдзены. Пры жыцці апубл. маналог-думка «Салдатка» (урывак з камедыі «Грэх 4-ы — гнеў») і верш-гімн «Бялыніцка наша маці...». У копіі захавалася вершаваная імправізацыя «Літвінам, запісаўшымся ў мой Альбом, на пажагнанне» (нап. 1858). Па-польску напісаў «Гутарку пра сваяка» (1858, пад псеўд. Беларуская Дуда), баладу пра кіраўніка паўстання на Украіне Э.Ружыцкага, верш, прысвечаны Э.Жалігоўскаму, і інш. Друкаваў допісы ў газ. «Виленский вестник», варшаўскім час. «Ruch muzyczny» («Музычны рух»), польскамоўнай пецярб. газ. «Słowo» («Слова»). Меркаванне, што Вярыга-Дарэўскі — аўтар паэмы «Тарас на Парнасе», не пацверджана апошнімі даследаваннямі.

Тв.:

У кн.: Беларуская літаратура XIX ст.: Хрэстаматыя. 2 выд. Мн., 1988.

Літ.:

Борковский С.А., Мальдис А.И. Поэтическое наследие Артемия Вериги-Даревского // Сов. славяноведение. 1971. № 2;

Кісялёў Г. Загадка беларускай «Энеіды». Мн., 1971. С. 144—212;

Пачынальнікі. Мн., 1977. С. 213—292.

Г.В.Кісялёў.

т. 4, с. 398

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АНТАНІМІ́Я,

тып семантычных адносін лексічных адзінак, якія маюць процілеглае значэнне (антонімаў). Антанімічныя пары належаць да адной часціны мовы: назоўнікаў («дабро — зло»), прыметнікаў («шырокі — вузкі»), дзеясловаў («браць — аддаваць»), прыслоўяў («далёка — блізка»). Паводле структуры падзяляюцца на аднакарэнныя («замкнуць — адамкнуць») і рознакарэнныя («сумны — вясёлы»). Вылучаюць поўную, няпоўную (частковую) і кантэкстуальную антанімію. Поўныя антонімы адрозніваюцца ўсімі сваімі значэннямі («будаваць — разбураць»); частковыя супрацьпастаўляюць па адным або некалькіх значэннях («радасць — смутак»); кантэкстуальныя ўспрымаюцца толькі ў пэўным кантэксце: «Ласка і гнеў, ціша і бура! Я вітаю вас, калі вы прыходзіце ў сваім часе, калі выконваеце вы адвечную волю жыцця» (Я.Колас). Мнагазначнае слова можа мець антонімы да кожнага ці некалькіх сваіх значэнняў («глыбокая рака — мелкая рака», «глыбокія веды — павярхоўныя веды»). Антанімія не ўласцівая словам з канкрэтным значэннем («шафа», «бяроза», «стадыён»), вузкаспец. тэрмінам, уласным імёнам, лічэбнікам, займеннікам і службовым словам.

Г.К.Усціновіч.

т. 1, с. 380

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

rage​1 [reɪdʒ] n.

1. лю́тасць; гнеў; шале́нства;

blind with rage асле́плены лю́тасцю;

mad with ragе звар’яце́лы ад гне́ву;

be in the rage with smb. разгне́вацца на каго́-н.;

kill a man in a rage у прыпа́дку лю́тасці забі́ць чалаве́ка

2. раз’ю́шанасць, шале́нства, раз’я́транасць;

the rage of the wind шале́нства ве́тру

♦

be all the rage infml быць ве́льмі папуля́рным і мо́дным

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)