вялі́кі, ‑ая, ‑ае.

1. Значны па велічыні і памерах; проціл. малы. Вялікі горад. Вялікі будынак. Вялікія вокны. // Значны па колькасці. Вялікая сям’я. Вялікія грошы. □ Яны — байцы вялікай раці, Іх хата там, дзе ёсць прастор. Чарот.

2. Значны па сваёй сіле, інтэнсіўнасці, якасцях. Вялікі бой. Вялікі энтузіязм, уплыў. Вялікія здольнасці.

3. Выдатны па свайму значэнню. Вялікія падзеі. // Геніяльны, таленавіты. Вялікі палкаводзец. Вялікі вучоны.

4. Большы, чым патрэбна; які перавышае звычайную меру. Вялікі каўнер. Вялікая нагрузка.

5. Дарослы. Быў у аднаго чалавека сын. Вялікі ўжо вырас, а ніколі бацьку бацькам не назваў. Якімовіч.

6. Састаўная частка назваў, тытулаў. Вялікая зямля. Вялікае княства Літоўскае. Вялікі князь.

7. у знач. наз. вялі́кія, ‑іх. Дарослыя. Малыя і вялікія. □ Праз паўгадзіны, пасля першай шклянкі чаю, паміж вялікімі за сталом ішла жывая і вясёлая гаворка. А дзеці завялі патэфон. Чорны. // вялі́кае, ‑ага, н. Значнае, важнае.

•••

Вялікая калорыя гл. калорыя.

Вялікая Мядзведзіца гл. мядзведзіца.

Ад (з) вялікага розуму гл. розум.

Ад малога да вялікага гл. малы.

Вялікай рукі гл. рука.

Вялікая галава гл. галава.

Вялікая дарога гл. дарога.

Вялікі клопат гл. клопат.

Вялікая песня гл. песня.

Вялікая штука гл. штука.

Вялікі свет (уст.) гл. свет.

(Зрабіць) вялікія вочы гл. вока.

З вялікай ласкі чыёй гл. ласка.

На (вялікі) жаль гл. жаль.

Не вялікая штука гл. штука.

Не вялікі хлеб гл. хлеб.

Сам вялікі — сам сабе гаспадар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

plentiful [ˈplentɪfəl] adj. бага́ты, шчо́дры;

plentiful supply вялі́кі запа́с;

Opportunities to practise the language are plentiful. Магчымасці папрацаваць з мовай − вялікія.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

◎ Лапасты 1 ’вушы з аўчыны ў шапцы з суконным верхам’ (Кольб.) — відавочна, лопасты (лопасці) (?).

◎ Лапа́сты 2, лапастый сніг ’снег, які падае камякамі’ (Сіг.), кам. лапатый ’шырокі, шыракалісты’ (Сл. паўн.-зах.), укр. лапатий ’з вялікімі лапамі’, ’лапавідны’, ’вялікія камякі (снегу)’, ’вялікія плямы (матэрыял)’. Да лапах (гл.). Аб утварэнні прыметнікаў з суф. ‑ат‑ы ад назваў частак цела гл. Бел. гр. I, 200–201.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

асігнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.

Выдзеліць пэўныя грашовыя сродкі на якія‑н. патрэбы, выдаткі. На развіццё сельскай гаспадаркі дзяржава асігнавала вялікія сродкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

купа́ж, ‑у, м.

Змешванне розных він у пэўных суадносінах, каб атрымаць вялікія партыі аднародных він пэўнага тыпу і саставу, палепшыць якасць зыходных він.

[Фр. coupage.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхо́д, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Трата, расходаванне чаго-н.

Р. электраэнергіі.

2. звычайна мн. Сума зрасходаваных грошай; выдаткі.

У наступным месяцы будуць вялікія расходы.

3. Графа ў бухгалтарскіх кнігах для запісу выдаткаў; проціл. прыход.

◊

Вывесці (пусціць, спісаць) у расход (разм.) — знішчыць, расстраляць.

Кішэнныя расходы — дробныя асабістыя расходы.

|| прым. расхо́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ламо́ўе Балоцістае месца, дзе стаяць вялікія пні, ляжаць скрыжаваныя дрэвы (Віл.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

пагалада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Галадаць некаторы час. Страты былі вялікія, прыйшлося шмат і пагаладаць і памерзнуць, і толькі пад вясну блакада скончылася. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ганаро́вы, -ая, -ае.

1. Які карыстаецца пашанай; пачэсны.

Г. госць.

2. Які прысвойваецца за вялікія заслугі.

Ганаровая грамата.

3. Які выбіраецца ў знак павагі, пашаны.

Г. прэзідыум.

Г. акадэмік.

4. Які выражае гонар, праводзіцца ў знак павагі.

Ганаровая варта.

5. Які аказвае гонар каму-н.

Г. абавязак.

Ганаровая нічыя (якая не парушае годнасці).

|| наз. ганаро́васць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

са́жань, -жня, мн. -жні, -жняў, м.

1. Старая беларуская і руская мера даўжыні, роўная 3 аршынам (2,13 м).

2. Колькасць чаго-н., роўная гэтай меры.

Тры сажні дроў.

3. Прылада для абмервання зямельных участкаў.

Памераць прысядзібны надзел сажнем.

◊

Касы сажань у плячах — пра шырокага ў плячах, высокага чалавека.

|| прым. сажнёвы, -ая, -ае.

Сажнёвыя крокі (вельмі вялікія).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)