зажму́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Зажмурыць свае вочы, прыкрыць іх павекамі. Казік сціснуўся ў камячок і зажмурыўся ад страху. Чарнышэвіч. // Прыкрыцца павекамі (пра вочы). Вочы зажмурыліся ад сонца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аса́, -ы́, мн. во́сы, -аў, ж.
Перапончатакрылае насякомае з джалам.
◊
Асой у вочы кідацца — назойліва прыставаць, дакучаць.
|| прым. асі́ны, -ая, -ае.
Асінае гняздо (таксама перан.: пра зборышча шкодных людзей, ворагаў і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бля́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні; незак.
1. Траціць яркасць, свежасць афарбоўкі; рабіцца невыразным.
Блякнуць краскі лета.
Блякнуць вочы.
2. перан. Траціць яркасць, сілу ўздзеяння.
Блякнуць успаміны.
|| зак. пабля́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Баку́лы ’вочы’, баку́ла ’абманшчык’, баку́ліць ’дурыць, абманваць’ (Нас.). Хутчэй за ўсё да рус. баку́лить ’гаварыць, базікаць’ (< ба́каць, ба́ять, гл. Гараеў, 9; Фасмер, 1, 111). Значэнне ’вочы’, магчыма, другаснае. Параўн. абаку́ліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
áufblicken
vi зірну́ць уго́ру, падня́ць во́чы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Зе́кры ’вочы’ абл. (ТСБМ), тураў. зе́кра ’пашча (у рыбы)’, ’губы’. Ст.-рус. зекрый ’блакітнавокі’ (XIII–XV стст.), изекрый (XV ст.) ’блакітны, блакітнавокі’. Параўн. зікраты, зіґраты, зеґраты ’вірлавокі’, зэ́ґры ’вочы’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. уст. дыял. зі́кри ’касыя вочы’ (Жэлях.), зікратий ’белавокі’ (Грынч.). Аднясенне да кораня зірк, зрок (гл.) з метатэзай выклікае пэўныя цяжкасці (Фасмер, 2, 92, 94). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
му́тны, -ая, -ае.
1. Пра вадкасці: непразрысты, нячысты, каламутны.
М. раствор.
Мутная вада.
2. Пацямнелы, замутнены.
Мутныя вочы.
Мутнае шкло.
3. перан. Недастаткова выразны, незразумелы, неабгрунтаваны (разм.).
Мутная размова.
|| наз. му́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
mournful [ˈmɔ:nfəl] adj. ве́льмі су́мны, сму́тны;
mournful eyes/music (ве́льмі) су́мныя во́чы/су́мная му́зыка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ву́рочкі экспр. ’вочы’ (КСТ). Гл. вы́рачкі, вы́рачыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)