дрэсірава́ць

(фр. dresser)

1) вучыць жывёл выконваць якія-н. дзеянні;

2) перан. муштраваць каго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дэзінфарма́цыя

(ад дэз- + інфармацыя)

распаўсюджванне заведама лжывых звестак з мэтай увесці каго-н. у зман.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

жагна́ць

(польск. żegnać, ад ням. segnen)

1) хрысціць крыжам каго-н., што-н.;

2) благаслаўляць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кансалідава́ць

(лац. consolidare = умацоўваць)

1) з’ядноўваць, згуртоўваць каго-н., што-н.;

2) ажыццяўляць кансалідацыю 2.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АСО́БА ў мовазнаўстве, катэгорыя дзеяслова, якая паказвае адносіны вытворцы дзеяння да таго, хто гаворыць. Вызначаюць 3 асобы і адпаведна ім 3 асабовыя дзеяслоўныя формы адзіночнага і множнага ліку. Формамі 1-й асобы абазначаюць дзеянне (стан) таго, хто гаворыць («чытаю, чытаем»); формамі 2-й асобы — дзеянне (стан) таго, да каго звяртаюцца ў гаворцы («чытаеш, чытаеце»); формамі 3-й асобы — дзеянне (стан) таго, пра каго (пра што) гавораць («чытае, чытаюць»).

Сродкі афармлення катэгорыі асобы ў розных мовах розныя: у германскіх і раманскіх — адначасова асабовыя займеннікі і канчаткі, у семіцкіх — асабовыя канчаткі, займеннікі і прыстаўкі. У слав. мовах, у тым ліку і беларускай, асабовыя формы дзеяслова перадаюцца праз канчаткі (у цяперашнім і будучым часе: «чыта-ю, прачыта-ю; чыта-ем, прачыта-ем; чыта-еш, прачыта-еш, чыта-еце, прачыта-еце; чыта-е, прачыта-е; чыта-юць, прачыта-юць»), асабовымі займеннікамі разам з асабовымі канчаткамі («я чыта-ю, я прачыта-ю; ты чыта-еш, ты прачыта-еш» і гэтак далей) ці асабовымі займеннікамі і назоўнікамі (у прошлым часе: «ён чытаў, вучань чытаў»).

т. 2, с. 40

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ажарга́ць

‘сесці на каня, асядлаць каго-небудзь, што-небудзь (матацыкл, веласіпед)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ажарга́ю ажарга́ем
2-я ас. ажарга́еш ажарга́еце
3-я ас. ажарга́е ажарга́юць
Прошлы час
м. ажарга́ў ажарга́лі
ж. ажарга́ла
н. ажарга́ла
Загадны лад
2-я ас. ажарга́й ажарга́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час ажарга́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

аста́рыць

‘зрабіць каго-небудзь, што-небудзь старым; паслабіць, знішчыць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. аста́ру аста́рым
2-я ас. аста́рыш аста́рыце
3-я ас. аста́рыць аста́раць
Прошлы час
м. аста́рыў аста́рылі
ж. аста́рыла
н. аста́рыла
Загадны лад
2-я ас. аста́р аста́рце
Дзеепрыслоўе
прош. час аста́рыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ату́таваць

‘паляваць, пераследуючы каго-небудзь сабакамі (ад крыку "ату")’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ату́тую ату́туем
2-я ас. ату́туеш ату́туеце
3-я ас. ату́туе ату́туюць
Прошлы час
м. ату́таваў ату́тавалі
ж. ату́тавала
н. ату́тавала
Загадны лад
2-я ас. ату́туй ату́туйце
Дзеепрыслоўе
прош. час ату́таваўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

аціна́ць

‘ахопліваць каго-небудзь, што-небудзь (страх ацінае душу); абсякаць што-небудзь (ацінаць сучча)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. аціна́ю аціна́ем
2-я ас. аціна́еш аціна́еце
3-я ас. аціна́е аціна́юць
Прошлы час
м. аціна́ў аціна́лі
ж. аціна́ла
н. аціна́ла
Загадны лад
2-я ас. аціна́й аціна́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час аціна́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

аця́ць

‘ахапіць каго-небудзь, што-небудзь (страх ацяў душу); абсекчы што-небудзь (ацяць сучча)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. атну́ атнё́м
2-я ас. атне́ш атняце́
3-я ас. атне́ атну́ць
Прошлы час
м. аця́ў аця́лі
ж. аця́ла
н. аця́ла
Загадны лад
2-я ас. атні́ атні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час аця́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)