Разм. Чалавек з празмерна вялікім жыватом. //перан. Пра багацея, эксплуататара. — Ну, скора будзе канец трыбухачам! Пад «трыбухачамі» Аўмень разумее ўсіх паноў і шышак. Паясняць гэта сваёй аўдыторыі не трэба — усе ведаюць, хто такія трыбухачы.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыгу́біца, ‑ы, ж.
Від рыбалоўнай снасці. — Стары мой, — гаворыць .. [Максім] зверху, над Толевай галавой, — зусім не схільны да вуды. Часу, кажа, шкада. Яму падай Нёман ды невад, а тут — хоць трыгубіцу. У вас гэта называецца эпічным размахам. Ясна?Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трына́ццаць, ‑ццаці, Т ‑ццаццю, ліч.кольк.
Лік і лічба 13. Напісаць трынаццаць.// Колькасць, якая абазначаецца лічбай 13. Трынаццаць кніг. □ Яшчэ больш сур’ёзны стаўся Сцёпка, скончыўшы пачатковую школу. А гэта было ўжо тады, калі Сцёпка меў трынаццаць гадкоў.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узгрэ́ць, ‑грэю, ‑грэеш, ‑грэе; зак., каго.
Разм. Даць спагнанне за якую‑н. правіннасць; моцна набіць. Узгрэць за свавольства. □ [Сушкевіч] добра-такі ўзгрэў мяне, не надта выбіраючы выразы.Радкевіч.[Кудравец:] — Ну, вы [хлопцы] мяне ўзгрэлі на сходзе, дык я гэта памятаю.Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халадэ́ча, ‑ы, ж.
Моцны холад. [Бацька:] — Надзень [Кастусь] пінжак, так прастынеш, прастудзішся. Гэта ж такая халадэча.Галавач.У нас даўно ўжо не было чым прапаліць у печы, і ў хаце стаяла такая халадэча, што бадай цяплей было на дварэ.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
менаві́тачасц
1. (тспры пераліку) nämlich, und zwar;
хто менаві́та? wer denn?;
калі́ менаві́та? wann denn?, und zwar wann?;
2. (якраз) geráde; ében; áusgerechnet;
менаві́та пра гэ́та ідзе́ размо́ва geráde [ében] davón ist die Réde;
менаві́та таму́ébendéshalb;
менаві́та так genáuso;
менаві́та гэ́тыébendieser;
менаві́та гэ́таяébendiese;
менаві́та гэ́та ebendíes;
вось менаві́та! das ist es ja ében, ganz recht!, genáuso ist es!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ráten*
I
vt
1) ра́іць
2) адга́дваць
II
vt
1) ра́іць, ра́дзіць;
lass dir ~ ! паслу́хайся маёй пара́ды!;
das lass dir geráten sein!гэ́та мац табе́ (апо́шняя) пара́да;
das will ich dir geráten háben! ра́ю табе́гэ́та запо́мніць;
es wäre zu ~ трэ́ба было́ б, найле́пш было́ б;
die Verhältmisse ~ esгэ́та дыкту́ецца абста́вінамі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ба́рынь ’пан’ (Шат., Янк. III), ба́рінь ’тс’ (Бяльк.). Запазычанне з рус.ба́рин ’тс’ (а гэта з боя́рин, гл. Фасмер, 1, 127; Шанскі, 1, Б, 44). Форма ба́рынь (замест ба́рын) узнікла пад уплывам слова бары́ня, таксама запазычанага з рус. мовы (параўн. ба́рыня ’пані’, Янк. III, Шат.; ба́ріня, Бяльк.; гэта слова азначае і танец’, што таксама ўзята з рус.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бі́нда1 ’доўгая стужка’ (Др.-Падб.). Укр.би́нда ’тс’. З ням.Binde ’тс’ (можа, праз польск.binda). Параўн. Брукнер, 27; Шалудзька, Нім., 21 (слова гэта ўжо ў Бярынды, гл. Шалудзька, там жа).
Бі́нда2 ’чалавек, у якога тоўстыя губы; бамбіза’ (Нас.). Аткупшчыкоў (Лекс. балтызмы, 34) лічыць гэта слова запазычаннем з літ. мовы (параўн. літ.biñdė ’гультай’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вась-вась-вась ’падзыўныя словы для кормнага кабана’ (Янк. III). Рус.дыял.вац!, ва́цу́! ’тс’, укр.ваць!, вацю́! ’тс’. Як думаў Р. Смаль–Стоцкі, гэта варыянты слова паць! < паця́ ’парася’. Супраць гэтай версіі Рудніцкі (1, 329), які лічыць, што усё гэта варыянт выклічніка ацю! (адгоннае слова для свіней; да форм апошняга параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, № 4, 123–124).