ЛАГО́ЙСКІ МУЗЕ́Й СТАРАЖЫ́ТНАСЦЕЙ,

адзін з першых на Беларусі гісторыка-археал. музеяў. Засн. ў 1842 братамі К.П.Тышкевічам і Я.П.Тышкевічам у родавым маёнтку ў Лагойску. Размяшчаўся ў іх двухпавярховым палацы. Яго аснову склалі археал. знаходкі Тышкевічаў пры даследаванні курганоў, гарадзішчаў, замчышчаў Мінскай губ. У музеі былі багатыя калекцыі зброі, манет, медалёў; захоўваліся таксама крыж з серабра і золата, 2 мячы з мініяцюрнымі партрэтамі Стафана Баторыя (16 ст.), шведскія сцягі, адваяваныя С.Чарнецкім у 1656 у шведскага караля Густава, шпага Пятра 1 і многае інш. Паводле звестак П.М.Шпілеўскага, у нумізматычнай калекцыі музея было больш за 1 тыс. манет і медалёў, 3 тыс. кніг, з якіх каля 500 — помнікі айч. кнігадрукавання. Захоўваліся стараж. рукапісы, карты. У 1855 на базе экспанатаў Л.м.с. заснаваны Віленскі музей старажытнасцей.

С.А.Акуліч.

т. 9, с. 91

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пазбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Сабраць, сканцэнтраваць у адным месцы ўсіх, многіх ці ўсё, многае.

П. людзей на сход.

2. што. Падабраць, падняць усё тое, што ўпала, рассыпалася і пад.; падабраўшы, скласці ў адно месца ўсё, многае.

П. рассыпаны гарох.

П. галлё ў кучы.

3. што. Скласці, саставіць з розных частак многа чаго-н.

П. станкі.

4. што і чаго. Збіраць што-н. на працягу якога-н. часу.

Пазбіраем яшчэ з гадзіну грыбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

павысыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Высыпаць усё, многае.

П. двары пяском.

П. пясок з чаравікаў.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці, выбегчы ў мностве (разм.).

З вагонаў павысыпалі пасажыры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

панатыка́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. чаго. Натыкаць чаго-н. у якой-н. колькасці.

П. іголак у падушачку.

2. каго-чаго і што. Накалоць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. матылькоў на іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перакі́даць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

1. Кідаючы, перамясціць у іншае месца ўсё, многае.

П. дровы з двара пад павець.

2. Скідаць, злажыць нанава, іначай.

П. стог сена.

|| незак. перакі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перасква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

1. Доўга скварачы, зрабіць жорсткім, сухім, не такім, як трэба.

П. кілбасу.

2. Саскварыць усё, многае.

П. усё сала.

|| незак. перасква́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перасма́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., што.

1. Доўга смажачы, зрабіць жорсткім, сухім, не такім як трэба.

П. мяса.

2. Сасмажыць усё, многае.

П. усю рыбу.

|| незак. перасма́жваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазапада́ць, ‑ае; зак.

1. Абваліцца ўнутр чаго‑н. Тынкоўка паадвальвалася цэлымі лапінамі, падлога выгніла, маснічыны між падвалін пазападалі. Скрыган.

2. Падаючы, заваліцца куды‑н. — пра ўсё, многае.

3. Уваліцца, стаць упалым — пра ўсё, многае. Шчокі пазападалі. □ Поўсць на.. [мядзведзі] звісала бруднымі касмылямі, бакі пазападалі. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазаплята́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Пераплятаючы, сплесці, заплесці ўсё, многае. Пазаплятаць косы. Пазаплятаць дзіркі ў плоце.

2. Аплятаючы, пакрыць чым‑н. усё, многае. Не верылася, што ў доме пуста, і што вецер там дзьме праз выбітыя вокны, і павукі пазапляталі павуціннем куткі. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазастаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.

1. Заняць паверхню чаго‑н. нейкай колькасцю якіх‑н. прадметаў. Пазастаўляць пакоі мэбляю.

2. Закрыць, загарадзіць усё, многае або ўсіх, многіх чым‑н. пастаўленым. Пазастаўляць хворых шырмамі.

3. Паставіць усё, многае за што‑н. Пазастаўляць кнігі за шкло.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)