шапата́ць, ‑пачу, ‑почаш, ‑поча; незак.
Разм. Тое, што і шапацець. У наваколлі панаваў тады толькі бясконцы гоман дажджу, што лапатаў па дахах дамоў,.. шапатаў у кронах дрэў і цурчэў. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Плывуне́ц ’ранні баравік’ (уздз., мсцісл., Нар. словатв.). Да плыць, выплыва́ць (гл.). Матывацыя: баравікі з’яўляюцца тады, калі каласуе жыта = ’выплывае” ў трубку”’ (тамсама).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
весялу́ха, ‑і, ДМ ‑лусе, ж.
Разм. Жанчына з вясёлым норавам; ахвотніца павесяліцца. Вольцы тады было яшчэ не больш васемнаццаці год, і гэта была самая лепшая танцорка і заўзятая весялуха. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́яльнік, ‑а, м.
Разм. Той, хто ўвесь час лаецца, любіць лаяцца. Тады ўжо ўсе цельшынцы і неслі свае грахі яшчэ больш грошнаму.. Мадэсту, які быў вельмі заўзяты п’яніца і лаяльнік. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакалы́хвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Час ад часу калыхацца. Жаўтлявае полымя газніцы зрэдку пакалыхвалася, і тады на сцяне і столі варушыліся няўклюдныя цені. Асіпенка. Конь ішоў ступою.., сані плаўна пакалыхваліся. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспіло́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Спілаваць усё, многае. Вось яны прыгажуны кедры на... сасонках! Нібыта які чараўнік паспілоўваў сасонкі на паўметра ад зямлі, а тады пастаўляў на іх кедры. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́снічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Пасціць, устрымлівацца ад скаромнай ежы. Завядзёнка тады яшчэ ў людзей такая была: увесь год можаш поснічаць, а на каляды ці на вялікдзень абавязкова разгавецца свежыною. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стручкава́цца, ‑куецца; незак.
Абл. Даваць струкі, ісці ў струкі. Каб фасоля-павітушка расла і давала плады, ёй трэба .. яшчэ і памагчы падняцца ўгору. .. Толькі тады павітушка будзе цвісці і стручкавацца. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дыле́ць ’імжэць’ (Жд. 1). Няясна. Магчыма, звязана з дыл, дыло́к (гл.) ’мяккая мука, парашок’. Тады тут метафара (’дробны парашок, мука’ > ’дробны дожджык’ > ’імжэць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ко́хлік ’коклюш’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., КЭС, лаг., З нар. сл., ЭШ, Сцяшк., Бяльк.). Гл. кохаль. Тады кохаль > *кохль > кохлік з памяншальнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)