нахі́л, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. нахіліць — нахіляць і нахіліцца — нахіляцца.

2. Пастава цела пад вуглом паміж гарызантальнай і вертыкальнай плоскасцю; нахільная пастава. Па нахілу бяроз відаць, што над краінай ідзе бура — моцны ўсходні вецер. Клімковіч. // Спец. Востры вугал, які ўтвараецца якой‑н. плоскасцю з гарызонтам.

3. Схіл, спуск, пакатая паверхня. Асабліва было цяжка беднаму слану, бо для такой гары кожны нязначны нахіл многа значыць. Маўр. Нахіл быў круты, і прафесар бачыў з акна роўныя верхавіны нізкіх садовых дрэў і над імі, у канцы, рад высокіх ліп. Галавач. Машыну заправілі гаручым, шафёр паспрабаваў, як працуе дызель, і аўтамабіль пачаў павольна апускацца ўніз па нахілу канвеера. Пальчэўскі.

4. перан. Прыхільнасць, схільнасць, цяга да чаго‑н. Гэта быў чалавек больш спакойны і ўраўнаважаны, які, тым не менш, выяўляў пэўны нахіл да газетнай работы. Навуменка. [Бядуля:] — [Максім Багдановіч] першы напісаў аб маёй творчасці артыкул у «Нашай ніве», першым заўважыў мой нахіл у творчасці да народнай казачнасці. Хведаровіч. // Схільнасць да чаго‑н., наяўнасць якіх‑н. задаткаў. Нахіл да прастудных захворванняў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ukos, ~u

I м.

1. скос; схіл, адхон;

2. скосак (коса зрэзаны кавалак тканіны);

ukos aksamitu — скосак аксаміту;

na ukos — наўскос, наўскасы; наўскасяк; па дыяганалі;

z ~a spojrzeć — скоса паглядзець; пакасіцца

II м.с.-г.

укос;

drugi ukos koniczyny — другі ўкос канюшыны

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

бок

1. Бераг ракі, возера, дарогі (Горкі Маг. губ. Н. Дзятлавічы Гом. пав. Радч., стар. X, Нясв., Слаўг.).

2. Старана, край, вобласць, мясцовасць, краіна (Жытк., Нясв., Слаўг.).

3. Схіл гары; частка, старана лесу, поля, якая бліжэй знаходзіцца да краю (БРС).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

decline

[dɪˈklaɪn]

1.

v.

1) адмаўля́ць

He declined to do what he was told — Ён адмо́віўся рабі́ць то́е, што яму́ было́ ска́зана

2) адхіля́ць

to decline an offer — адхілі́ць прапано́ву

3) скланя́ць

4) хілі́цца; спуска́цца

5) слабе́ць, занепада́ць

2.

n.

1) па́даньне n.

2) заняпа́д -у m.

3) сход, схіл -у m.

4) спад, спуск -у m.

a steep decline — стро́мкі сход або́ спуск

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

batter

I [ˈbætər]

1.

v.

1) біць; лупі́ць; лупцава́ць; калаці́ць

2) лама́ць; разьбіва́ць ушчэ́нт

3) зно́шваць, трапа́ць

battered old hat — стары́ зно́шаны капялю́ш

2.

v.i.

лама́цца

to batter away at a door — лама́цца ў дзьве́ры

II [ˈbætər]

1.

n.

це́ста n.

2.

v.t.

мясі́ць це́ста

III [ˈbætər]

1.

n., Constr.

схіл, на́хіл -у m.

2.

v.t.

нахіля́ць, пахіля́ць

3.

v.i.

нахіля́цца, пахіля́цца, касі́цца (пра сьцяну́)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

◎ Клані́ць ’схіляць’ (Яруш.). Укр. клонити, рус. клонить ’тс’, ст.-слав. клонити, балг. клоня, серб.-харв. клонити, славен. klóniti ’тс’, польск. kłonić, чэш. klonili, славац. klonil’ в.-луж. kłonić, н.-луж. klonis ’тс’. Прасл. klonili мае дублетнае ўтварэнне słonili (параўн. бел. сланіць ’прыхіляць’). Цяжкасць генетычнай ідэнтыфікацыі kłonili і słonili зводзіцца да немагчымасці тлумачэння k < k, калі s < ß. Для прасл. slonili прапануюцца наступныя паралелі — літ. šlieti ’прыхіляць’, ст.-англ. hlinian ’тс’, ст.-інд. śrayte ’тс’, ст.-грэч. κλένω ’тс’, лац. dinare ’тс’ (Брукнер, 500). Для прасл. klonili менш надзейная паралель — літ. klonys даліна’ (Буга, Rinkt., II, 297; Атрэмбскі, LP, I, 136) і ў ліку іншых варыянтаў асновы — літ. ätkalas ’прыстаўлены, прыхілены’, ст.-ісл. hallr ’схіл, адхон’ (Фрэнкель, 210–211). Гэтыя дзве групы індаеўрапейскіх адпаведнікаў можна звесці да адной, калі прыняць для яе архетып *(s) kel‑(s) klei‑. Аб тым, што такая магчымасць існуе, сведчыць наступная група лексем: ст.-ісл. skjalgr пахілены, касы’, ст.-грэч. σκολιός ’крывы, сагнуты’. Параўн. таксама ст.-грэч. σκελλός ’крываногі’ (< *(s)kel‑)t літ. šleivas ’тс’ (< *(s) kiel·) і літ. kleivas ’тс’ (< * (s) klei‑). Гэтыя прыклады пацвярджаюць двайны рэфлекс пачатковага індаеўрапейцам (s) ß: (s) k і k (Мартынаў, Слав. акком., 150–151).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Про́рва 1 ’глыбокі, стромкі абрыў, бездань’, ’мноства’, ’пражорлівы чалавек’ (ТСБМ, Нас., Касп., Др.-Падб., Ян., ТС), ’крыніца’ (Сцяшк. Сл.), ’месца, размытае вадой’ (Нас., Касп., Гарэц.), ’пратока’, ’невялікі астравок’ (Сл. ПЗБ), ’новае рэчышча, прамытае ракой’ (Ян.), ’бездань’ (Растарг.), ’багна на балоце ці возеры, зарослая травой’ (ТС), ’завадзь’ (Бяльк.), ’вокнішча ў балоце’ (ДАБМ, камент., 980; слаўг., слонім., стол., Яшк.). Рус. про́рва ’бездань, глыбокая яма; месца, размытае вадой; новае прамое рэчышча ракі, прамытае вадой’, ’пражора’, ’мот’, ’шкода’ і г. д., укр. прі́рва ’месца прарыву плаціны’, ’яма ў рацэ, моры’; таксама ’бездань’; ’стромкі схіл гары’, ’стромкі бераг’, польск. przerwa ’разбурэнне; перапынак’, чэш. průrva ’роў, вузкая і глыбокая даліна, прамытая вадой’, славац. prierva ’тс’. Паўн.-прасл. *prorъva ’месца (бездань), прамытае вадой’. Аддзеяслоўны дэрыват ад прасл. *prorъvati ’прарваць’ (Талстой, Геогр., 175, 202–203), параўн. яшчэ ў Бярынды: “прорва… мѣсце урваное в(ъ) рѣцѣ”.

Про́рва 2 ’ўвярэднік балотны, Pedicularis palustris L.’ (брэсц., гродз., Кіс.), ’трыпутнік’ (лях., Сл. ПЗБ). Этымалагічна тое ж, што і прорва 1: да прарыва́ць, прарва́ць. Але матывацыя зразумелая толькі ў адносінах да трыпутніка, які прыкладаецца да ран, а таксама скул і нарываў, каб іх прарваць, даць выхад гною.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

буй

1. Узгорак, адкрытае, ветранае месца (Лёзн., Нясв., Рэч., Слаўг., Сміл. Шат., Смален. Дабр.).

2. Высокае бойкае месца, плошча, тачок, дзе збіраюцца людзі (Слаўг.).

3. Моцны, халодны вецер (Лёзн., Мсцісл. Юрч., Рэч., Смален. Дабр.).

4. Схіл гары, узгорка, ніжэй якога мясцовасць ужо роўная (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

зака́т м.

1. (солнца) за́хад со́нца;

они́ верну́лись домо́й на зака́те яны́ вярну́ліся дадо́му на за́хадзе со́нца;

2. перен. кане́ц, -нца́ м., скон, род. ско́ну м.; схіл, род. схі́лу м.; (гибель) пагі́бель, -лі ж.; (упадок) заняпа́д, -ду м.;

жизнь его́ бли́зится к зака́ту жыццё яго́ набліжа́ецца да канца́ (да ско́ну);

зака́т буржуа́зного стро́я скон буржуа́знага ла́ду;

◊

на зака́те дней на схі́ле дзён, на зыхо́дзе жыцця́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

flank

[flæŋk]

1.

n.

1) бок -у m. (це́ла жывёліны або́ чалаве́ка)

2) бакава́я ча́стка мясно́е ту́шы

3) бок, крыло́ n. (буды́нка)

4) схон -у, схіл -у m. (гары́)

5) Milit. крыло́ n., флянг -у m.

2.

v.t.

1) знахо́дзіцца збо́ку, расьці́ збо́ку

2) ісьці́, маршырава́ць аба́пал чаго́

3) Milit.

а) атакава́ць крыло́ або́ з крыла́

б) абараня́ць крыло́

4) (пра карабе́ль) паваро́чвацца бо́кам да хва́ляў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)