спа́цца, спіцца; пр. спалася; безас. незак.
Пра жаданне, магчымасць спаць. На свежым лясным паветры спалася моцна і смачна. Машара. Пагасаюць агні над сталіцай, Засынаюць кварталы Масквы... Толькі нам, падарожным, не спіцца. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цёхкаць, ‑ае; незак.
Разм. Абзывацца гукамі, падобнымі на «цёх-цёх» (пра салаўя). Цёхкае салавей, прысвіствае дрозд, і, як заўсёды, укладае некага спаць перапёлка. Сачанка. У лазовых кустах усё яшчэ цёхкалі салаўі. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спле́нье, спле́нка ‘традыцыйнае асенняе свята’ (ТС), спле́не ‘Прачыстая (15 жніўня ст. ст.)’ (ганц., гарад., Сл. ПЗБ), сплынне́ ‘тс’ (Клім.). З Успеніе ‘Прачыстая’; ‑л‑, магчыма, пад уплывам формы 1 ас. адз. л. дзеяслова спаць — сплю.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які існуе заўсёды, не мае ні пачатку ні канца (у часе). Вечная матэрыя. // Які не перыстае існаваць. Вечныя снягі. Вечная мёрзлага. // Не абмежаваны тэрмінам. Акт на вечнае карыстанне зямлёй.
2. Які пастаянна паўтараецца, бесперастанны. Вечныя спрэчкі.
•••
Вечны агонь гл. агонь.
Вечны рухавік гл. рухавік.
Вечнае пяро гл. пяро.
Вечная гісторыя гл. гісторыя.
Вечная памяць гл. памяць.
Вечны спакой гл. спакой.
Заснуць вечным сном гл. заснуць.
На векі вечныя гл. век.
Спаць вечным сном гл. спаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sleep2 [sli:p] v. (slept)
1. спаць;
sleep the clock round спаць цэ́лы дзень
2. дава́ць, забяспе́чваць начле́г;
This hotel sleeps 300 men. Гэты гатэль прымае 300 чалавек.
♦
let sleeping dogs lie ≅ не будзі́ лі́ха, паку́ль спіць ці́ха;
not sleep a wink : I didn’t sleep a wink. Я не звёў вачэй;
sleep like a log/a baby infml спаць мёртвым сном; спаць як дзіця́тка
sleep around [ˌsli:pəˈraʊnd] phr. v. infml распу́снічаць, гуля́ць з кім папа́ла
sleep away [ˌsli:pəˈweɪ] phr. v. праспа́ць; He slept the morning away. Ён праспаў усю раніцу.
sleep off [ˌsli:pˈɒf] phr. v. праспа́цца, адаспа́цца;
sleep off a hangover вы́цверазіцца;
I slept off my headache. Я паспаў, i галаўны боль прайшоў.
sleep out [ˌsli:pˈaʊt] phr. v. не начава́ць до́ма
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
sandman [ˈsændmən] n. (pl. -men) : the sandman ка́зачны чалаве́к ( які сыпле дзецям у вочы пясок);
Go to bed! The sandman’s coming! Пара спаць! Iдзе казачнік!
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
бяссо́ннік, ‑а, м.
Разм. Той, хто не хоча спаць уначы. У вагоне было неяк.. зусім ціха. Мо таму, што заядлыя бяссоннікі матросы, якія ўвесь вечар гаманілі і ляскалі ў даміно, стуліўшыся, ківалі галовамі. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
відната́, ‑ы, ДМ ‑наце, ж.
Пра наяўнасць вялікай колькасці святла дзе‑н. А перад насыпам такая відната, хоць кніжкі чытай: кожная травінка асветлена. Мележ. [Мурашка:] — На дварэ дзень, відната, а мы спаць сабраліся. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жані́цьба, ‑ы, ж.
Уступленне мужчыны ў шлюб, шлюбны саюз мужчыны з жанчынай. З той пары, як грукнула мне трыццаць Я спакою не знайду ніяк: Спаць прылягу — пра жаніцьбу сніцца, Страшным стала слова халасцяк. Непачаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пухаві́к, ‑а, м.
Пуховая пярына. А Раіса старалася. Як яна ўзбівала падушкі, пухавікі, каб Сашу было мякка спаць, як, не шкадуючы, выкідвала з камода новыя просціны, коўдру, каб пасцель была свежай і чыстай! Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)