ту́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што, за што. Торгаць, цягаць рыўкамі, рэзкімі рухамі.

Т. за вяроўку.

Т. за валасы.

2. каго-што. Рытмічна торгаць, пранізваць (пра боль).

Палец нарываў і моцна тузаў.

3. перан., каго. Непакоіць, дакучаць якімі-н. патрабаваннямі, прыдзіркамі і пад. (разм.).

Яму немагчыма было працаваць, бо ўвесь дзень тузалі.

|| аднакр. тузану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

|| наз. ту́занне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

балю́чы

1. (связанный с ощущением боли) больно́й;

б. па́лец — больно́й па́лец;

2. прям., перен. боле́зненный; (о душевных переживаниях — ещё) мучи́тельный;

~чая апера́цыя — боле́зненная опера́ция;

~чыя ўспамі́ны — мучи́тельные воспомина́ния;

3. перен. больно́й;

~чае ме́сца — больно́е ме́сто;

~чае пыта́нне — больно́й вопро́с;

наступі́ць на б. мазо́ль — наступи́ть на больну́ю мозо́ль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́віхнуты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад вывіхнуць.

2. у знач. прым. У якім парушана правільнае спалучэнне касцей у суставе (пра нагу, руку, палец і пад.).

3. у знач. прым.; перан. Разм. Які мае адхіленні ў паводзінах, псіхіцы (пра чалавека). — Ён [Валодзя] у нас яшчэ змоладу быў нейкі вывіхнуты. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пе́рсцень, пе́рсьцінь, персцёнок ’пярсцёнак з каштоўным каменем’, ’жалезнае колца ў касе’ (Нас., Касп., Бяльк., ТСБМ, ТС, Выг.). Укр. пе́рстінь, рус. пе́рстень, польск. pierścień, н.-, в.-луж. pjeršćeń, чэш. prsten, славац. prsteň, славен. pŕstan, серб.-харв. пр̏стен, макед. прстеп, балг. пръ́стен, ст.-слав. прьстень. Прасл. *pьrsteńь, утворанае ад *pьrstъпалец’ (Махэк₂, 486–487). Сной (гл. Бязлай, 3, 130) услед за Шпехтам (KZ, 59, 245) выводзіць прасл. *pьrsty/ę, Р. скл. pь̋rstene з прыметніка *pьrstenъ, дапускаючы існаванне лексемы *pь̋rstъ ’пярсцёнак’, г. зн. “які належыць пальцу”, і параўноўвае такое ўтварэнне з балтыйскім: прус. pirstenпалец’ — балта-слав. pirstá‑ ’тс’. Кюнэ (Poln., 86) мяркуе, што бел. лексема запазычана з польск. pierścień ’пярсцёнак’ (гэтаксама і Банькоўскі, 2, 559), што ў святле згаданых вышэй фактаў малаверагодна, параўн., аднак, пярсцёнак (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

thumb1 [θʌm] n. вялі́кі па́лец (рукі, рукавіцы)

be all (fingers and) thumbs быць ве́льмі няспры́тным, нязгра́бным;

give smb. thumbs up крыча́ць «бра́ва»;

under smb.’s thumb пад пято́й у каго́-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

уверадзі́ць

1. (ператаміць працай) übermǘden vt, übernstrengen vt;

2. (пакалечыць) beschädigen vt; verltzen vt (параніць);

уверадзі́ць па́лец sich (D) den Fnger verltzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сіндактылі́я

(ад гр. syn = разам + daktylos = палец)

прыроджанае поўнае або частковае зрашчэнне паміж сабой двух і больш суседніх пальцаў рук або ног, якое ў чалавека разглядаецца як загана развіцця.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

уда́рыць сов., в разн. знач. уда́рить; (повредить ударом) ушиби́ть;

у. па стале́ — уда́рить по́ столу;

у. нагу́ — уда́рить (ушиби́ть) но́гу;

мала́нка ўда́рыла ў дрэ́ва — мо́лния уда́рила в де́рево;

у. у звон — уда́рить в наба́т;

у. па во́рагу — уда́рить по врагу́;

у. у фланг — уда́рить во фланг;

у. па недахо́пах — уда́рить по недоста́ткам;

віно́ ўда́рыла ў галаву́ — вино́ уда́рило в го́лову;

у. па кішэ́ні — уда́рить по карма́ну;

у. па рука́х — уда́рить по рука́м;

у. у галаву́ — уда́рить в го́лову;

па́лец (па́льцам) аб па́лец не ўда́рыцьпа́лец о па́лец не уда́рить;

не ўда́рыць тва́рам у гразь — не уда́рить лицо́м в грязь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сусо́лка ’соска’ (Нас., Бяльк., Гарэц., Растарг.; глыб., Сл. ПЗБ), ’лядзяш’ (Нас., Мат. Гом., Бяльк., Шатал.; брагін., З нар. сл.), ’дзіця, якое ссе палец’ (брагін., Шатал.), ’скручаная пятля ці вузел на нітцы’ (віц., ЛА, 5), сусу́лькі ’ледзяшы’ (смарг., Сл. ПЗБ). Укр. сусі́лка ’лядзяш’, рус. сусо́ла ’неахайніца’, сусо́ля ’той, хто сусліць’, сусо́лить. Да сусліць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Апалю́к ’ручка касы’ (ДАБМ), палю́к, палю́х, палец (ДАБМ, 831). Перанос назвы пальца (параўн. укр. дыял. палець ’зубец на шасцярні’) па знешняму падабенству ці паралельнае ўтварэнне (параўн. паля, укр. дыял. палюх ’слуп’). Магчыма, кантамінацыя з аплік, аплюк ’гаплік’ (не толькі ў вопратцы; форма аплюк садзейнічала выкарыстанню формы з пачатковым а‑), гаплюк ’гак да гною’ (Смул., 75).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)