Мурла́та ’франтон’ (кобр., ДАБМ, к. 230). Да мурла́т (гл.). Семантычны перанос паводле сумежнасці: відаць, франтон рабіўся з мурлат (ачасаных бярвенняў) накшталт больш старога закоту — узвядзення папярочнай сцяны аж да вільчыка з бярвенняў; а не з дошак, як пазней.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па-сёлему ’па-мойму’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Не зусім ясна. Відаць, генетычна звязана з займеннікам sę, да якога ў форме се быў далучаны канчатак -Ому/‑ему. Пазней ‑и‑ змянілася -л’- і е (пад націскам) > ё. Да ся, сябё (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
флары́н
(іт. florino, ад с.-лац. florenus)
1) старадаўняя фларэнтыйская залатая або сярэбраная манета, прынятая пазней за ўзор у многіх еўрапейскіх краінах;
2) грашовая адзінка Нідэрландаў, роўная 100 цэнтам, галандскі гульдэн.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Лі́пнуць ’прыліпаць’, ’шчыльна прыціскацца’, ’прыставаць’ (Яруш., Бяльк., Шат., ТСБМ). Укр. липнути, рус. липнуть, польск. lipnąć, н.-луж. lipnuś, чэш. lipnouti, славац. lipnúť, славен. pri‑lípniti. Прасл. lьpnǫti. Пазней адбылася мена галоснага асновы ў ‑i‑ пад уплывам (pri)lipati (Слаўскі, 4, 275).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маспа́н ’пан’, маспанінка ’пані’, (экспр.) масціпан ’пан’. З васпан, васпані (гл.). Мена в > м пад уплывам мосць < польск. miłość у выразе Wasza Miłość Pan (< ням. Euer Liebden), скандэнсаваным пазней у Waszmość з дадаткам pan. Параўн. укр. мость, його мость ’яго міласць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мастаколіцца ’масціцца’ (шчуч., дзятл., маст., Сл. ПЗБ), ’прымошчвацца, прылучацца’ (слонім., Сцяшк. Сл.), мастаколіць ’рабіць паволі, няжвава’ (віц., Мікуц.). Складанае слова. Да мост і кол (гл.). Першапачаткова азначала ’рабіць памост на слупах (на калах), напрыклад, пры паляванні’; пазней атрымала адценне экспрэсіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАРО́Н
(франц. baron),
у Зах. Еўропе ў сярэднія вякі непасрэдны васал караля, пазней радавы дваранскі тытул (жан. баранэса). У Англіі (захаваўся і цяпер) тытул знаці, па рангу ніжэйшы за тытул віконта.
т. 2, с. 316
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВО́ТЫЎНЫЯ ДАРЫ́,
адзін або некалькі прадметаў, якія пакідалі ў свяшчэнным месцы (найчасцей у пячоры, рацэ, возеры або тарфяным балоце, пазней у храме) у якасці ахвярапрынашэння з мэтай атрымаць ад бажаства задавальненне просьбы.
т. 4, с. 279
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Гармо́нія ’гармонія’ (БРС). Ст.-бел. гармония ’згода, гармонія’ (Булыка, Запазыч.). Запазычанне (як і рус. гармония) з польск. harmonia ’гармонія’ (пазней і ’музычны інструмент’, з XIX ст.). Гл. Фасмер, 1, 394; Шанскі, 1, Г, 31; Слаўскі, 1, 407. Польск. harmonia < лац. harmonia < грэч. ἁρμονία.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маёнтак, маёнтык, мае́нток, маёнток ’зямельныя ўладанні памешчыка’, ’панскі двор, сядзіба’ (ТСБМ, Шушк., Лекс. і грам., Нас., Шат., Касп., Бяльк., ТС), яшчэ ст.-бел. маетокъ ’тс’ (1648 г.). Аднак пазней была ўспрынята польская форма majątek (Булыка, Запазыч., 195; Пальцаў, Лекс. і грам., 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)