łopata
łopat|a
ж.
1. рыдлёўка;
2. тэх.. лопасць;
kłaść ~ą do głowy (w głowę) — падаваць на талерачцы (на сподку); перажоўваць (падрабязна тлумачыць)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
*Мята́ць 1, мята́цца ’мільгаць блізка, перад вачыма’ (Юрч.), укр. мета́ти, рус. мета́ть (мечу́), польск. miotać ’кідаць’, палаб. micĕ ’шпурляе’, н.-луж. mjetaś, в.-луж. mjetać, чэш. metati, славац. metať, славен. méȧti, metáti, серб.-харв. мѐтати, ’кідаць’, ’падаваць’, макед. метка се ’кідацца, мільгаць, матляцца’, мета, балг. метка ’кіну’, ст.-слав. метати ’кідаць’. Прасл. metati. І.‑е. адпаведнікі: літ. mèsti ’кідаць’, лат. mest ’тс’, mets ’куча збожжа’ (Бернекер, 2, 41; Траўтман, 183; Фасмер, 2, 614). Дапускаецца роднаснасць з ме́сці (гл.). Іншая ступень вакалізму — motati > матаць (гл.). Сюды ж мята́льнік ’фокуснік’, мята́льніца ’жанчына, якая бегае без толку’, ’непаседа’, ’якая ўмешваецца не ў свае справы’ (Нас.), мяту́цца ’кінуцца ў якім-небудзь напрамку’ (ТСБМ, Растарг.).
Мята́ць 2, міта́ць ’месці’ (мін., КЭС). Да ме́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыці́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Які перастаў падаваць гукі, ствараць шум; сцішаны. Закіданая снегам, прыціхлая вёска ў гэты паўночны час здавалася прыгожай. Навуменка. Палалі пажары, асвятляючы злавесным полымем пануры, прыціхлы родны горад. Сабаленка. Над прыціхлым асеннім паркам, над чырванню сцягоў і кветак плыве мелодыя Дзяржаўнага гімна БССР. Пысін. // Прыглушаны, пацішэлы, прыцішаны. Непадалёку скрыпнулі дзверы, пачулася прыціхлая, але заўзятая гамонка. Няхай.
2. Які перастаў рухацца, замёр, заціх. Некаторы час хлопцы сядзелі прыціхлыя. Місько. Ганка раззлавалася, села на лаву і, прыціхлая, абыякава глядзела на гульню. М. Стральцоў. // Які паслабеў у сіле свайго праяўлення. Зноў у.. [Рыбаку] аднавілася прыціхлае было, але ўпартае жаданне.. прарвацца ў лес. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
beánstanden
vt пярэ́чыць; пратэстава́ць (супраць чаго-н.), выка́зваць незадавальне́нне (з прычыны чаго-н.); падава́ць рэклама́цыю (на што-н.)
das ist zu ~ — гэ́та выкліка́е пярэ́чанне
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
petition
[pəˈtɪʃən]
1.
n.
1) зая́ва f., афіцы́йная про́сьба, пэты́цыя f.
2) стара́ньне n.
a petition for a new school — стара́ньне пра но́вую шко́лу
3) малі́тва f.
2.
v.
1) мо́цна прасі́ць, дамага́цца
2) падава́ць про́сьбу, пэты́цыю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
собира́ть несов., в разн. знач. збіра́ць; (подавать на стол — ещё) гатава́ць, падава́ць;
собира́ть грибы́ збіра́ць грыбы́;
собира́ть урожа́й збіра́ць ураджа́й;
собира́ть во́йско уст. збіра́ць во́йска;
собира́ть све́дения збіра́ць зве́сткі;
собира́ть маши́ну збіра́ць машы́ну;
собира́ть дете́й в доро́гу збіра́ць дзяце́й у даро́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ánstrengen
1.
vt напру́жваць, натамля́ць
éine Kláge [éinen Prozéss] ~ (gegen A) — юрыд. падава́ць ска́ргу (на каго-н.), узбуджа́ць спра́ву су́праць (каго-н.)
2. (sich) намага́цца, рабі́ць намага́нні
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ска́рдзіцца ‘выказваць незадавальненне’, ‘падаваць скаргу’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Касп.), ска́рдзіць (Др.-Падб.), ска́ржыцца (Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Сержп. Прымхі). З польск. skarżyć (się) (гл. Кюнэ, Poln., 96; Фасмер, 3, 633), адкуль зваротнай дэрывацыяй ска́рга. Польскі дзеяслоў разам з в.-луж. skoržić ‘скардзіцца’, н.-луж. skjaržyś ‘тс’ тлумачыцца як запазычанне ў заходнеславянскія мовы з ням. бавар. schergen ‘абвінавачваць, скардзіцца’, што не бярэцца пад увагу пры разглядзе серба-лужыцкіх слоў, гл. Шустар-Шэўц, 1296. Больш пераканальнымі здаюцца спробы вызначэння славянскага паходжання слова Ільінскага (ИОРЯС, 23, 2, 233), што параўноўваў з славен. skŕgati ‘стракатаць’, і Брукнера (493), які лічыў роднасным рус. скрежет і яго аднакаранёвым, а таксама Борыся (550), паводле якога гукапераймальнае прасл. *skrъgati ‘скрэгаць’, семантычна змянялася ад ‘скрэгаць, ныць’ да ‘лямантаваць’. Беларускі матэрыял падмацоўвае апошнюю версію, параўн. скоргануць, скірга, скарга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
announce
[əˈnaʊns]
v.t.
1) абвяшча́ць, паведамля́ць, падава́ць да ве́дама
to announce to the students — паве́даміць ву́чням
to announce the names of the members of the new cabinet — пада́ць да ве́дама про́зьвішчы сябро́ў но́вага кабінэ́ту
2) абвяшча́ць (нумары́ прагра́мы)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
present
I [ˈprezənt]
1.
adj.
1) прысу́тны
to be present at — прысу́тнічаць дзе-н.
2) цяпе́рашні
present prices — цяпе́рашнія цэ́ны
3) цяпе́рашні час
2.
n. Gram.
цяпе́рашні час
at present — цяпе́рашнім часа́м
•
- by these presents
- for the present
II
1. [prɪˈzent]
v.
1) дарава́ць; дава́ць падару́нак
2) дава́ць, падава́ць
to present reasons — падава́ць прычы́ны
3) прадстаўля́ць, ста́віць
to present a play — ста́віць п’е́су
4) уруча́ць
to present a bill — пасла́ць раху́нак
5) прадстаўля́ць, рэкамэндава́ць, знаёміць
2. [ˈprezənt]
n.
падару́нак -ка m.
•
- Present arms!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)