плячо́, ‑а́; мн. пле́чы, Р мн. плячэй і плеч, Д пляча́м, Т пляча́мі і плячы́ма, М (аб) пляча́х; н.

1. Частка тулава ад шыі да рукі. Міколку, аднак, было не да смеху, бо ныла балюча плячо. Лынькоў. Рука Віктара ляжала на маім плячы. Савіцкі.

2. Верхняя частка рукі да локцевага сустава. Пералом пляча.

3. толькі мн. (пле́чы, плячэ́й і плеч). Тыльны бок тулава ад шыі да пояса; спіна. Немцы, спяшаючыся выскачыць з гэтай смяротнай стыхіі, усё часцей штурхалі людзей у плечы. Шчарбатаў.

4. Спец. Частка рычага ад пункта апоры да пункта прыкладання сілы, якая дзейнічае на рычаг.

5. Спец. Частка прадмета або ўчастак чаго‑н., размешчаны пад вуглом да яго асноўнай часткі. Плячо бастыёна.

•••

Браць ногі на плечы гл. браць.

Вынесці на сваіх плячах гл. вынесці.

Гара з плячэй звалілася гл. гара.

За плячамі — у мінулым (быць, стаяць, мець).

За плячамі не насіць гл. насіць.

Зваліцца з плячэй гл. зваліцца.

Зваліць з плячэй гл. зваліць.

З плеч далоў гл. далоў.

З чужых плячэй — які не падыходзіць па размеру, які раней насіў хто‑н. (пра адзежу).

Касы сажань у плячах гл. сажань.

Мець галаву (на плячах, на карку) гл. мець.

Націснуць плячамі гл. націснуць.

Плячо ў плячо — а) блізка, побач з кім‑н.; б) у цесным адзінстве, разам.

Расправіць плечы гл. расправіць.

Ускласці (узваліць) на плечы гл. ускласці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

vórhaben

* vt

1) мець наме́р, збіра́цца

was hast du mórgen vor? — што ты ро́біш за́ўтра?

2) насі́ць спе́раду (пра вопратку)

éine Schürze ~ — быць у фартуху́

3) займа́цца (чым-н.), працава́ць (над чым-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

carry​2 [ˈkæri] v.

1. насі́ць, не́сці (на сабе, з сабой)

2. вазі́ць, ве́зці

3. перано́сіць

4. прыно́сіць

5. змяшча́ць (у сабе)

6. право́дзіць, прыма́ць (закон, рэзалюцыю)

7. AmE гандлява́ць (чым-н.)

♦

carry weight мець аўтарытэ́т, уплы́ў;

carry the day атры́мліваць/заваёўваць перамо́гу; дабіва́цца перамо́гі

carry away [ˌkæriəˈweɪ] phr. v. ахо́пліваць, апано́ўваць (пра пачуцці); захапля́ць, зачаро́ўваць

carry off [ˌkæriˈɒf] phr. v.

1. выйграва́ць

2. вытры́мліваць

carry on [ˌkæriˈɒn] phr. v. праця́гваць

carry out [ˌkæriˈaʊt] phr. v. выко́нваць, здзяйсня́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ка́мень, -ю і -я, Т -ем, мн. камяні́, камянёў, м.

1. -ю, зб. Цвёрдая горная парода (за выключэннем металу) у выглядзе суцэльнай масы або асобных кавалкаў.

Вуліца выбрукавана каменем.

Будаўнічы к.

2. -я. Асобны кавалак такой пароды.

Збіраць камяні ля дарогі.

Каштоўны к.

3. мн. Цвёрдыя саляныя і іншыя ўтварэнні ў некаторых унутраных органах.

Камяні ў печані.

◊

Камень на сэрцы — душэўны цяжар, гора.

Каменя на камені не пакінуць — разбурыць усё.

Кідаць каменем у каго — асуджаць, ганьбаваць каго-н.

Найшла (наскочыла) каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.

Насіць камень за пазухай — мець злосць на каго-н., быць гатовым адпомсціць каму-н.

Як камень у ваду — бясследна прапасці, знікнуць.

|| памянш.-ласк. каме́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.).

◊

Кідаць каменьчыкі ў агарод чый — намякаць на што-н., неадабральна адзывацца пра каго-н.

|| прым. каме́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

К. падмурак.

◊

Каменны мяшок — турма.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Бадзя́цца ’бадзяцца, цягацца, валачыцца; валяцца’ (Шат., Касп., Нас., Янк. Мат., Бір. Дзярж., Гарэц., Бяльк.), ’валяцца’ (Жд.: бадзялася скошаная трава). Слова няяснага паходжання. Параўн. рус. дыял. (зах.) бодя́ться ’тс’, польск. дыял. badziać się, bodziać się ’бадзяцца’ (Карловіч: z Litwy). Даль выказвае (з запытаннем) не вельмі пэўную думку аб паходжанні ад бода́ть ’калоць, біць рагамі’. Магчыма, што гэта дзеяслоў экспрэсіўнага паходжання. Не выключаецца, што ёсць сувязь з бадзя́ць ’неахайна адносіцца, насіць (адзенне, абутак); пэцкаць’ (гл.), укр. гуц. ба́дити (абба́дити) ’знайсці’ (*baditi < *ob‑vaditi да *vada ’перашкода’; першапачаткова ’знайсці, перамагаючы перашкоды’ → ’шукаць, хадзіць шукаючы’ → ’бадзяцца’). Параўн. і палес. бада́ццэ ’пераадольваць цяжкасці; перабівацца’ (Лысенка, ССП). Тады ў бадзя́цца — экспрэсіўная палатальнасць (замест бада́цца). Наўрад ці ёсць сувязь з польск. badać się ’дапытвацца, дашуквацца’. Сюды ж бадзя́га ’валацуга’ (Касп., Нас., Бяльк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bucket

[ˈbʌkɪt]

1.

n.

1) вядро́ n.

2)

а) чарпа́к -а́ m. (землячарпа́лкі ці збо́жжавага элева́тара)

б) чарпа́к на вадзяны́м ко́ле, лапа́тка турбі́ны

3) по́ршань по́мпы

4) Sl. кары́та n., лама́чына f., драндуле́т -а m. (стары́, паво́льны карабе́ль, аўтамабі́ль)

2.

v.t.

1) чарпа́ць, насі́ць ваду́ вядро́м

2) гнаць каня́, е́хаць на злом галавы́

•

- kick the bucket

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

wear

[wer]

1.

v.t. wore, worn, wearing

1) насі́ць

She often wears that blue dress — Яна́ ча́ста но́сіць гэ́тую блакі́тную суке́нку

to wear a beard — насі́ць бараду́

2) зно́шваць

These shoes are badly worn — Гэ́тыя чараві́кі мо́цна зно́шаныя

All that walking wore a hole in my shoe — Ад усяе́ гэ́тае хадзьбы́ пратапта́ліся мае́ чараві́кі

3) выму́чваць; змо́рваць; зьнясі́льваць

She was worn with toil and care — Яна́ была́ змо́раная цяжко́й пра́цай і турбо́тамі

2.

v.i.

1) насі́цца, зно́швацца

This coat has worn well — Гэ́тае паліто́ насі́лася до́бра

His coat has worn to shreds — Яго́нае паліто́ знасі́лася да ні́ткі

2) Figur. трыва́ць

a friendship that did not wear — сябро́ўства, яко́е ня вы́трывала

3) Figur. міна́ць, цягну́цца (пра час)

it became hotter as the day wore on — Ця́гам дня рабі́лася гарачэ́й

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Schlínge

f -, -n

1) пятля́

éine ~ knüpfen — завяза́ць пятэ́р

den Arm in der ~ trágen* — насі́ць руку́ на пе́равязі [тальмаху́]

2) сіло́

3) арка́н

4) перан. па́стка

j-m éine ~ légen — учыні́ць па́стку каму́-н.

sich aus der ~ zíehen* — вы́круціцца з ця́жкага стано́вішча

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

По́лаг 1 ’пасцель парадзіхі’, ’палок’ (Бяльк.), ’роды’ (Сл. ПЗБ), półah ’хвароба жанчыны ў час нараджэння дзіцяці’ (Варл.). Укр. поло́ги, по́лаг, зло́ги ’роды’, польск. połóg ’роды; час пасля родаў’. Прасл. *pologъ ад *po‑lěgati, гл. лягаць, ляжаць з чаргаваннем у корані, параўн. выраз логма ляжаць ’ляжаць, не маючы сіл падняцца’ (Нар. сл.), по́лог ’палатно над ложкам або калыскай’ (ТС), гл.

По́лаг 2 ’завеса над ложкам, шырма’, (Бяльк., Сл. ПЗБ), ’вялікая посцілка, якой апіналі дзіця ў калысцы’ (светлаг., SOr, 39, 356), ’посцілка насіць траву’ (Жд. 3), ’рэдкае палатно’ (Ян.). Укр., рус. по́лог ’полаг’. Прасл. *po‑logъ < *logъ (гл. лог, логава). Відаць, першапачаткова ’месца ляжання, пасцель’, потым ’посцілка’ > ’кавалак тканіны’ > ’заслона’. Значэнне ’рэдкае палатно’, відаць, пад уплывам пологі́ ’слаба спрадзены’ (Уладз.), параўн. антанімічную пару кру́та і полога́ пре́жа (тамсама) і рус. дан. по́лог ’грубая мешкавіна’, што суадносяць з рус. пологий ’плоскі, пакаты’ (Фасмер, 3, 313); гл. палогі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насі́цца несов.

1. в разн. знач. носи́ться;

ла́стаўкі насі́ліся над са́жалкай — ла́сточки носи́лись над прудо́м;

паліто́ но́сіцца пяць гадо́ў — пальто́ но́сится пять лет;

н. са сваёй прапано́вай — носи́ться со свои́м предложе́нием;

2. страд. носи́ться; см. насі́ць;

◊ но́сіцца як (ду́рань) з пі́санай то́рбай — погов. но́сится как (ду́рень) с пи́саной то́рбой;

н. як кот з селядцо́м — погов. носи́ться как ку́рица с яйцо́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)