◎ Пу́палка ’маленькі агурок, ад якога адпала кветка’ (Ян.). Да пу́пел (гл.); чэш. рираіка ’асліннік, Oenothera biennis’, харв. ριφα‑ Ijka ’тс’, балг. пу́палка ’тс’ даюць падставы для рэканструкцыі прасл. *рорьІка, вытворнага ад *рорь (БЕР, 5, 855; Махэк₂, 500), параўн. пупок ’маленькі агурок’, рус. опу́пышек ’агурочная завязь’, балг. пупавеем ’астаюся малы, не расту’, серб.-харв. pupoljak ’пупышка на сцябліне, з якой мае развіцца кветка, адростак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
піражо́к, ‑жка, м.
1. Памянш.-ласк. да пірог.
2. Маленькі пірог. З кашы .. [бабка] рабіла піражкі і падсмажвала на скавародцы. Колас. Брат схапіў піражок абедзвюма рукамі, нібы баяўся, што яго адбяруць. Мехаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даве́ку, прысл.
Да канца жыцця; заўсёды. Я — вам любоў даю ў павадыры: Нясіце ў чысціні яе давеку, Нясіце заўтрашняму чалавеку яе крылатасць і яе дары. Гаўрусёў. Маленькі сабачка давеку шчаня. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Etiam parvulae serpentes nocent
Нават маленькія змеі шкодзяць.
Даже маленькие змеи вредят.
бел. Маленькі сабачка, а кусае балюча. Маленькі, але ўдаленькі.
рус. Мошка ‒ крошка, а человеческую кровь пьёт. Невеличка блошка, а спать не даёт. И муха укусит, так и вспухнет/так больно. И комары лошадей заедают. Не видно пылинки, а глаза выедает.
фр. Petit homme abat grand chêne (Маленький человек, a рубит большой дуб).
англ. A small leak will sink a great ship (Маленькая течь потопит большой корабль).
нем. Ein kleiner Stein im Wege wirft einen großen Wagen um (И маленький камень опрокидывает большую карету).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Мале́ньця ’маленства’ (шальч., Сл. ПЗБ). З польск. ⁺malęcie, якое ад malęki ’маленькі’, як маленства з польск. maleństwo < maleńki (Варш. сл., 2, 857).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Мяточніца, меточніца ’маленькі шчупачок’ (Крыв.). Відаць, з ⁺менточніца. Параўн. там жа ментачка ’тс’. Да мен‑т‑ (рус. ментик, ментюк) < мень < прасл. тьпь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мізэ́рны
(польск. mizerny, ад лац. miser = бедны)
1) маленькі, зусім нязначны (напр. м-ая плата);
2) нікчэмны (напр. м-ыя інтарэсы).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
кле́тнішча Месца, дзе стаяла клець; маленькі ўчастак зямлі (Слаўг.). Тое ж клятні́шча, кляці́шча, кле́цішча, кле́таві́шча, кляці́чча (Слаўг.).
□ в. Кляці́шча Ів.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Караты́ш ’чалавек невысокага росту’ (ТСБМ, Нас., Шушк.), укр. каротиш ’кароткае бервяно’, рус. коротыш ’маленькі чалавек, кароткае бервяно’, н.-луж. krotuš ’маленькі чалавек’. Усё ж такі ніжнелужыцкая форма мае іншую суфіксацыю. Архаічнасць усходнеславянскіх форм даводзіцца тым, што ў іх адлюстраваны прыметнік з асновай на ‑ŭ перад тым, як ён яшчэ ў праславянскі перыяд далучыў да сябе рэгулярны фармант ‑kъ (параўн. прасл. kortъkъ < kortъ) (гл. кароткі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ля́лечны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лялькі. // У якім дзейнічаюць лялькі. Лялечны тэатр.
2. перан. Маленькі, менш звычайнага памеру. Наташа спачатку пачула гудок, потым ужо ўбачыла белы лялечны параход. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)