прыўда́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Надта ўдалы, надзвычай добры; цудоўны. Па-над парканам пышным валам Стаяў вішняк густы, прыўдалы. Колас. Ну, а цяпер справа вырашана, кар’ер адчынім прыўдалы, хопіць баласту на ўсе адгаліненні з гакам! Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бальза́м
(лац. balsamum, ад гр. balsamon)
1) густы пахучы сок некаторых раслін, які мае ў сваім складзе смолы і эфірны алей;
2) пахучая настойка на лекавых травах;
3) перан. тое, што прыносіць суцяшэнне, заспакаенне.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Жы́рны ’тлусты’ (Юрч. Сін.). Магчыма, з рус. жирный, паколькі жыр у знач. ’тлушч’ у бел. мове фіксуецца абмежавана. Параўн., аднак, чэш. žírny ’ўрадлівы (аб глебе)’, славац. žirny ’ўраджайны’, ’высокаякасны’. Ст.-рус. жирный (Сл. аб палку Ігаравым) ’густы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́шум, ‑у, м.
Разм. Ціхі шум. У пошуме дрэў, у павеве ранішняга ветру нязменна чуецца яго голас: — Жывіце даўжэй, хлопцы! Лужанін. А там за поездам, як за сцяною, у мутнай завейцы чуўся густы пошум лесу. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зага́р, ‑у, м.
Смуглы, цёмны колер, які набывае скура пад уздзеяннем сонечнага прамення. Смех упрыгожыў .. смуглыя шчокі Густы, пакрытыя роўным залацістыя вагарам. Васілевіч. Белыя хусткі яшчэ больш падкрэсліваюць здаровы залаціста-румяны загар на тварах. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nectar [ˈnektə] n.
1. bot. некта́р, кве́ткавы сок
2. myth. некта́р, напі́так баго́ў; таксама перан. цудо́ўны жыватво́рны напі́так
3. густы́ сок, прыгатава́ны з некато́рых ві́даў фру́ктаў (абрыкос, манга, персік і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дамча́цца і даімча́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм. Вельмі хутка дабегчы, даехаць, даляцець да якога‑н. месца. Хутка цягнік дамчаўся да лесу. Пальчэўскі. [Лук’янскі] даімчаўся да апошніх хвояў і кінуўся ўправа. Там быў густы і стары лес. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мазгля́вы ’недастаткова густы, трохі рыхлы’ (Растарг.) паходзіць з рус. мозглый < мо́згнуть ’гніць, псавацца, цвісці’, промозглый ’гнілы, сыры’, якія ад мъзга (Міклашыч, 207). Сюды ж і ц.-слав. мъждивъ, измъждити ’аслабець’, рус. мозгля́к ’недалуга’ (Праабражэнскі, 1, 545; Фасмер, 2, 638).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пішчу́га ’гушчар маладога лесу’ (Касп.; Станк.). Утворана пры дапамозе экспрэсіўна^ суф. ‑уга ад ∼пішч (гл. піша?) < прасл. *рьх‑/*ріх‑ ’штурхаць, вытыркацца, вылазіць, праколваючы, напіхваць’ (Мяркулава, Этимология–1976, 99–100). Параўн. таксама рус. наўг. пища ’густы лес’, тшфра ’гушчар, зараснік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
но́гаць, ‑гця; мн. ногці, ‑цяў; м.
Рагавое покрыва, рагавая пласцінка на канцах пальцаў чалавека; пазногаць.
•••
К ногцю, да ногця — знішчыць, забіць. К ногцю б такую погань! — пакрыў апошнія словы чыйсьці густы бас. Машара.
Ні на ногаць — ані, ніколькі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)