першабы́тны в разн. знач. первобы́тный;

~нае грама́дства — первобы́тное о́бщество;

~ныя но́равы — первобы́тные нра́вы;

○ п. камуні́зм — первобы́тный коммуни́зм;

◊ п. стан — шутл. первобы́тное состоя́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ідэало́гія, ‑і, ж.

Сістэма ідэй, уяўленняў, палітычных, філасофскіх, мастацкіх і інш. поглядаў, якія характарызуюць тое або іншае грамадства, клас; светапогляд. Марксісцка-ленінская ідэалогія. Пралетарская ідэалогія. Буржуазная ідэалогія.

[Ад грэч. idea — паняцце і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

контрпрапага́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Палітыка-выхаваўчая работа, накіраваная на выкрыванне паклёпніцкай прапаганды Захаду, якая імкнецца падрываць асновы сацыялістычнага ладу ў краінах, што будуюць камуністычнае грамадства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наба́т, -а і -у, М -ба́це, м.

1. -у. Сігнал трывогі з выпадку якога-н. бедства, які падаецца пры дапамозе звона.

2. -а. Вялікі вайсковы барабан у Старажытнай Русі.

◊

Біць у набат — выклікаць трывогу, звяртаць увагу грамадства на што-н.

|| прым. наба́тны, -ая, -ае.

Н. звон.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

апазі́цыя, -і, ж.

1. Супрацьдзеянне, супраціўленне (кніжн.).

Быць у апазіцыі каму-, чаму-н. (будучы нязгодным з чыімі-н. поглядамі і дзеяннямі, супрацьдзейнічаць ім).

2. Група людзей унутры якога-н. грамадства, арганізацыі, партыі і пад., якая вядзе палітыку супрацьдзеяння, супраціўлення большасці.

Парламенцкая а.

|| прым. апазіцы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

капіталі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Прадстаўнік пануючага класа капіталістычнага грамадства, які валодае капіталам і атрымлівае прыбавачную вартасць шляхам эксплуатацыі наёмнай працы. Клас капіталістаў.

2. Разм. Багацей, багатыр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мара́зм, ‑у, м.

1. Стан поўнага ўпадку псіхічнай і фізічнай дзейнасці чалавека ў сувязі са старасцю або працяглай хваробай. Старэчы маразм.

2. перан. Упадак, разлажэнне. Маразм капіталістычнага грамадства.

[Ад грэч. marasmos — знясіленне, заняпад сіл.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Geméinwesen

n -s, -

1) калектыў, каму́на

2) грама́дства

das städtische ~ — гарадска́я гаспада́рка

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ру́хаючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад рухаць.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Накіроўваючы, вядучы. Рухаючыя сілы рэвалюцыі. Рухаючыя сілы савецкага грамадства.

3. Дзеепрысл. незак. да рухаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самапазна́нне, ‑я, н.

Пазнанне чалавекам, класам, грамадствам самога сябе, сваёй унутранай, гістарычнай сутнасці. Самапазнанне рабочага класа неразрыўна звязалі з поўнай выразнасцю .. ўяўленняў аб узаемаадносінах усіх класаў сучаснага грамадства. Ленін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)