пік
(фр. ріс)
1) вострая вяршыня гары;
2) перан. кароткатэрміновы рэзкі пад’ём у развіцці чаго-н. (напр п. атмасфернага ціску);
гадзіна п. — час найбольшага напружання ў рабоце транспарту.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ужа́ць, ужну, ужнеш, ужне; ужнём, ужняце; зак.
1. (звычайна з адмоўем «не»). Змагчы жаць. Гэтым сярпом не ўжнеш. Жыта такое, што не ўжаць.
2. Нажаць, зжаць якую‑н. колькасць. Бацька з Захарам недзе там [жыта] калоцяць сёння, што пазаўчора ўжалі на гары ды падсушылі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
down4 [daʊn] prep. уні́з па; па;
We walked down the hill. Mы спускаліся з гары;
He walked down the street. Ён ішоў па вуліцы;
further down the river дале́й уні́з па рацэ́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вярханскі шар ’сонца’ або ’месяц’ у загадцы: «Па гары гаранкай каціўся шар вярханскі…» (староб., Заг., 1972). Лексема вярханскі ўтворана ад верх (гл.) пры дапамозе суф. ‑ан‑скі па аналогіі да гаранскі; параўн. рус. горенский таксама ў загадцы: «На горе горенской стоит дуб смоленский…» (СРНГ, 7, 34).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zwieźć
зак. звезці;
zwieźć z góry — звезці з гары;
zwieźć zboże z pola — звезці збожжа з поля
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
адхо́н, ‑у, м.
Пахілая паверхня гары, берага і пад.; схіл. Тры дзесяткі хат з ліпавымі прысадамі ўздоўж.. вуліцы.. звязалі па адхоне ўзгорка да ручая. Хадкевіч. // Бакавая паверхня дарожнага палатна. У туманах павольна, засцілаючы дарожны адхон густым дымам, пад’язджаў да горада поезд. Галавач.
•••
Пусціць пад адхон гл. пусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ружа́нец, ‑нца, м.
У некаторых хрысціян — шнурок з нанізанымі на ім пацеркамі для адлічвання прачытаных малітваў або паклонаў у часе малітвы. Бабулька сядзела на сонечным баку гары і высушанымі, як курыныя лапы, рукамі перабірала чорныя гарошыны ружанца. Карпюк.
•••
Ні да танца, ні да ружанца гл. танец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
1. Назва невялікай гары конусападобнай або круглаватай формы на Далёкім Усходзе, у Сібіры. Раніца была невясёлая. Над самымі вяршынямі сопак віселі шэрыя хмары. Бяганская.
2. Назва вулкана на Камчатцы і Курыльскіх астравах, гразевага вулкана на Каўказе. Ключаўская сопка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’езд I (род. з’е́зда) м. (форма общественной деятельности) съезд;
з. вучо́ных — съезд учёных;
парты́йны з. — парти́йный съезд
з’езд II м.
1. (род. з’е́зду) (действие) съезд;
з. з гары́ на са́нках — съезд с горы́ на са́нках;
2. (род. з’е́зда) (место, по которому съезжают) съезд, спуск;
стро́мы з. з гары́ — круто́й съезд (спуск) с горы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гарава́тка ’ўзгорачак’ (Касп.), ’купка лесу на гары’ (Яшкін). Утварэнне суфіксам ‑к(а) ад прыметніка *гараваты ’гарысты’. Параўн. рус. дыял. горова́тый ’крыху гарысты’ (СРНГ, 7, 54: кур., арл., тул., калуж.); параўн. і рус. горови́тый, укр. горови́тий. Лексема *гороватъка з’яўляецца на ўсх.-слав. глебе беларускім неалагізмам (няма ў СРНГ і вядомых укр. слоўніках).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)