клубо́к, -бка́ м.
1. клубо́к;
к. ні́так — клубо́к ни́ток;
скруці́цца ~бко́м — сверну́ться клубко́м;
2. перен. клубо́к;
к. супярэ́чнасцей — клубо́к противоре́чий;
3. уменьш. (к клуб II) клуб;
дым ва́ліць ~бка́мі — дым вали́т клуба́ми;
◊ к. у го́рле — клубо́к в го́рле;
размата́ць к. — размота́ть клубо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
mill
[mɪl]
1.
n.
1) млын -а́ m. (буды́ніна)
2) млынавы́я жо́рны
3)
coffee mill — млыно́к на ка́ву, кавамлы́н -а m.
a pepper mill — млыно́к на пе́рац
4) фа́брыка f.; заво́д -у m.
a cotton mill — баваўня́ная фа́брыка
2.
v.t.
1) мало́ць
2) вырабля́ць; валі́ць (сукно́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Кача́ць ’качаць’ (ТСБМ, БРС, Касп., Сцяшк. МГ); ’качаць бялізну’, ’качаць, валяць’, ’раскачваць цеста’ і г. д. Параўн. ст.-рус. качати ’гайдаць, хістаць’, рус. кача́ть ’калыхаць, хістаць’, укр. кача́ти ’катаць’, ’качаць бялізну’, ’качаць цеста’. Далей параўн. польск. дыял. kociać się ’качацца, валяцца і да т. п.’, чэш. káceti ’валіць, разбураць’, káceti se ’валіцца’, ст.-славац. káceť ’рубіць (лес)’, славац. (дыял.) kácat sa ’хістацца’. У аснове гэтага дзеяслова са шматлікай семантыкай, але досыць празрыстай формай, ляжыць зыходнае *katjati (sę), якое з’яўляецца ітэратыўна-дуратыўным утварэннем да прасл. *kotiti. Пры гэтым атрымліваецца аблаўтная форма вакалізма (a < ō < о). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 164.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разва́лы ’рама з трох жэрдак, якая кладзецца на сані для большай умяшчальнасці’ (ТСБМ), ’нізкія і шырокія сані з такой рамай’ (ТСБМ; глыб., Сл. ПЗБ; Сцяшк. Сл.), разва́лкі ’сані з разваламі’ (ТСБМ; воран., Сл. ПЗБ), разва́ліны, разва́ліны ’развалы’ (нясвіж., лях., воран., шчуч., Сл. ПЗБ), ’сані’ (Др.-Падб.), разва́ліны ’выязныя сані’, ’драбіны ў выязных санях’ (ганц., шчуч., Сл. ПЗБ), ’воз для перавозкі збожжа’ (гарад., Сл. ПЗБ), ’від саней’ (Маш.), ’частка саней’ (лях., Янк. 1), рус. ро́звальни ’шырокія сані’, дыял. развала́, разва́лки ’нізкія і шырокія сані’, разва́лка ’падоўжныя брусы саней, градак’. Тлумачыцца як “развалістыя сані” ад раз- і валіць (гл.) (Фасмер, 3, 495).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schar
I
f -, -en
1) нато́ўп, гурт
in héllen ~en herbéiströmen — сцяка́цца нато́ўпам; валі́ць ва́лам
2) чарада́ (птушак)
3) атра́д, аддзяле́нне (у войсках СС фашыся́кай Германіі)
II
n -s, -e ляме́ш (плуга)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
log
[lɔg]
1.
n.
1) пале́на, бервяно́ n.; кало́да f.
2) за́піс у рэе́стры, у ва́хтавым журна́ле
2.
v.i.
працава́ць на лесанарыхто́ўцы
3.
v.t.
1) валі́ць дрэ́вы
2) запі́сваць у ва́хтавы журна́л
4.
adj.
зь бярве́ньня
a log house — ха́та зь бярве́ньня
•
- log on
- log in
- log off
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Круці́ць 1 ’прыводзіць у кругавы рух’ (ТСБМ, Шатал., Мат. Гом.), ’віць’ (Касп.). Укр. крутити, рус. крутить ’тс’, польск. kręcić, чэш. kroutiti, славац. krútiť ’тс’. У іншых славянскіх паралелей іншыя значэнні. Параўн. серб.-харв. кру́тити ’рабіць цвёрдым, крэпкім, моцным’, балг. къртя ’адрываць, адломваць, валіць’ і адпаведныя з сербскахарвацкім значэннем н.-луж. kšuśiś ’рабіць цвёрдым, моцным’, в.-луж. krućić ’тс’. З аднаго боку, цяжка звязаць сербскахарвацкае і балгарскае значэнні, з другога — цяжка гэта зрабіць для паўднёва- і паўночнаславянскіх значэнняў. Дакладных адпаведнікаў у іншых індаеўрапейскіх мовах няма. Параўн. круты 1 і круты 3 (гл.).
Круці́ць 2 ’маніць, ашукваць’ (Нас., Шат., КЭС, лаг., Яруш., Ян., Сл. паўн.-зах.). Гл. круціць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падва́л ’брус, на які насцілаецца падлога, памост’; абл. ’падруба’ (ТСБМ), падва́ліна ’тс’ (Тарнацкі, Studia), падва́ліна, пудва́ліна ’тс’ (Сл. ПЗБ), падва́ліны ’ніжні ’вянок зруба’ (Інстр. II), подва́ліны, подва́льнік ’тс’ (ТС), падва́лак ’падаконнік, падваліна’ (Бяльк., Мат. Гом.), пудва́лак ’папярочнае бервяно пад падлогай’ (Шатал.), падва́ліны ’чатыры бервяны, пакладзеныя на плыце, якія служаць асновай для ўмацавання шарыгі’ (Нар. лекс.). Ад падваліць < валіць з рознымі суфіксамі. Аналагічна ў інш. слав. мовах: рус. подва́лок ’пень, ніжняя частка дуба, якая падкладаецца пад вуглы вясковых будынкаў’, укр. підва́ліна ’тоўсты брус, які служыць асновай драўлянай сцяны’, польск. podwalina ’ляжак, закладны брус’, чэш. podval(a) ’тс’, славен. podvàl ’нясучы, апорны брус, бервяно’, серб.-харв. по́двалак ’падкладка пад бочку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
buchać
bucha|ć
незак.
1. шугаць; валіць; ліцца;
~ły płomienie — шугала полымя;
2. патыхаць; смярдзець;
od pieca buchać żar — ад пячы патыхае жарам;
od niego buchać wódka — ад яго смярдзіць гарэлкай;
3. кідацца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Topf
m -(e)s, Töpfe гаршчо́к; кастру́ля, ро́ндаль
álles in éinen ~ wérfen* — валі́ць усё ў адну́ ку́чу
◊ ~ und Déckel — ≅ або́е рабо́е
auf schíefen ~ ein schíefer Déckel — ≅ па кані́ і хаму́т; які́ гаспада́р, такі́ і тава́р
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)