Рукапа́шны ’які ажыццяўляецца без зброі або халоднай зброяй (пра бой, сутычку)’, рукапа́шная ’бой, сутычка без прымянення зброі або з халоднай зброяй’ (ТСБМ), рукапа́шны ’ручной работы, самаробны’, руко́паш ’уручную’ (ТС). Ц.-слав. і стараж.-рус. рукопашь. Ад *rǫka (гл. рука) і *paxati (гл. пахаць) (Фасмер, 3, 220, 515).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Homo incertae originis
Чалавек невядомага паходжання.
Человек неизвестного происхождения.
бел. Без роду, без племені.
рус. Без роду, без племени.
фр. Homme de peu de choses (Человек без роду, без племени). Sans attaches ni traditions (Без привязанностей и традиций).
англ. A dark horse (Тёмная лошадка).
нем. Von unbekannter Herkunft (Неизвестного происхождения).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
cold-blooded
[,koʊldˈblʌdɪd]
adj.
1) хало́днакро́ўны (як жа́ба, вужа́кі)
2) зя́бкі, адчува́льны да хо́ладу
3) лю́ты, без чуцьця́, сухі́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
guiltless
[ˈgɪltləs]
adj.
1) без віны́, невінава́ты; няві́нны, бязгрэ́шны, бяскры́ўдны
2) які́ ня ве́дае чаго́-н. або́ ня ўме́е
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
helpless
[ˈhelpləs]
adj.
1) бязра́дны, беспара́дны; бездапамо́жны; кво́лы
2) без дапамо́гі ці ахо́вы
3) які́ жыве́ ў няста́чы (бе́днасьці)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адзіно́чка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑чцы, Т ‑ай (‑аю); Р мн. ‑чак; ж.
1. Той, хто адзін, без сям’і, не ў пары. Усе настаўніцы і настаўнікі-адзіночкі харчаваліся ў сталовай. Дубоўка. // Той, хто робіць што‑н., займаецца чым‑н. адзін, без удзелу, без дапамогі іншых. Герой-адзіночка. Саматужнік-адзіночка.
2. Тое, што разлічана на аднаго чалавека. Лодка-адзіночка. Пасадзіць у адзіночку.
•••
Маці-адзіночка гл. маці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валачы́цца несов.
1. скита́ться, броди́ть, таска́ться, колобро́дить;
2. разг. (ухаживать без серьёзных намерений) волочи́ться;
3. страд., тех. волочи́ться; см. валачы́ць 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
за́пінка,
гл. за́панка.
запі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж. (звычайна з прыназ. «без»).
Замінка, затрымка ў гаворцы, выкліканая цяжкасцю ў падборы патрэбнага слова, няўпэўненасцю або збянтэжанасцю гаворачай асобы. Алік без запінкі, ні разу нават не збіўшыся, Заказаў абедзве тэарэмы. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неразва́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Такі, якому не ўласціва разважлівасць. — Я не хачу, каб мой муж хадзіў [на заданне] недзе без мяне. Удваіх і паміраць лягчэй. Вы не ведаеце яго [Міколу] — ён такі неразважлівы, усюды лезе, на ражон. Новікаў. // Які робіцца без папярэдняй развагі; неабдуманы. Неразважлівы ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распу́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.
Напалохаўшы, разагнаць у розныя бакі. Відаць, валтузня з ляшчом распудзіла рыбу, і Косціку зноў прыйшлося сядзець без занятку доўгі час. Ляўданскі. — Без лодкі мы тут не дадзім рады, — апаў духам Іван. — Распудзім толькі баброў... Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)